زمینه و هدف: چاقی و اضافه‌وزن دوران نوجوانی از بزرگ‌ترین و شایع‌ترین مشکلات بهداشتی در کشورها و یکی از عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی و سلامت افراد به شمار می‌رود. استراتژی پیشگیری و درمان چاقی بالاترین اولویت را در حیطۀ سلامت عمومی دارد. لذا پژوهش حاضر با هدف تعیین تأثیر آموزش مبتنی بر الگوی اعتقاد بهداشتی بر ارتقای رفتارهای تغذیه‌ای و کنترل وزن در دانش‌آموزان دختر دبیرستانیِ دچار اضافه‌وزن و چاقی طراحی و اجرا شد.
مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر یک مطالعۀ مداخله‌ای از نوع پیش‌آزمون، پس‌آزمون با گروه کنترل است و روی ۱۲۰ دانش‌آموز دختر دبیرستانی چاق و دچار اضافه‌وزن که به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمون و شاهد قرار گرفتند، انجام شد. ابزار جمع‌آوری اطلاعات پرسش‌نامۀ مبتنی بر الگوی اعتقاد بهداشتی و پرسش‌نامۀ رفتار تغذیه‌ای بود که در دو نوبت قبل و ۳ ماه بعد از آموزش از سوی دانش‌آموزان تکمیل شد. بعد از انجام پیش‌آزمون مداخلۀ آموزشی طی ۶ جلسۀ آموزشی برای گروه آزمون انجام گرفت، درنهایت اطلاعات حاصل جمع‌آوری و از طریق نرم‌افزار SPSS نسخۀ ۱۹ و با استفاده از آزمون‌های آماری تی زوجی، تی مستقل و کای دو تجزیه‌وتحلیل شد.
یافته‌ها: قبل از انجام مداخله دو گروه از نظر متغیرهای دموگرافیک، میانگین نمرات سازه‌های مختلف الگو و رفتار تفاوت آماری معناداری با هم نداشتند. بعد از مداخلۀ آموزشی، تفاوت معناداری در میانگین نمرات رفتار، حساسیت درک‌شده، شدت درک‌شده، منافع درک‌شده، موانع درک‌شده، راهنمایی برای عمل و خودکارآمدی بین دو گروه آزمون و شاهد دیده شد (۰/۰۵>P). در حالی که در میانگین نمایۀ تودۀ بدنی و وزن دانش‌آموزان بعد از مداخله در گروه آزمون و شاهد، تفاوت معنی‌داری حاصل نشد (۰/۰۵<P).
نتیجه‌گیری: یافته‌های این بررسی، مؤثر‌بودن آموزش مبتنی بر الگوی اعتقاد بهداشتی را در ارتقای رفتارهای تغذیه‌ای و کنترل وزن در دانش‌آموزان نشان می‌دهد.