BASNEF Model

Determining Behavioral Preventive Factors of Blindness based on BASNEF Model in the Chaharborj Village, City of Esfarayen

Elham Shrifian,¹Fatemeh Estebsari,²LeilaHaghjou,³Saharnaz Nedjat,⁴&SeyedReza Majdzadeh^5*

1.MS Epidemiology Dept. of Epidemiology and Biostatistics, School of Public Health, Tehran Univ. of Medical Sciences (TUMS), Tehran, Iran.Sharifianelham@yahoo.com

2.Assistant Professor, Dept. of Health, School of Nursing and Midwifery, Shahid Beheshti University of Medical Sciences (SBUMS), Tehran, Iran. Fa_Estebsari@yahoo.com

3.MD,MPH, Centre for Academic and Health Policy, Tehran, Iran. haghjoo.leila@gmail.com

4. Associate Professor, Dept. of Epidemiology and Biostatistics, School of Public Health, TUMS, Tehran, Iran.Saharnaz Nedjat@gmail.com

*5.Professor, Dept. of Epidemiology and Biostatistics, School of Public Health, TUMS, Tehran, Iran. (Corresponding author) Reza.Majd@tums.ac.ir

ABSTRACT

Background and objectives: vision impairment yields significant social and economic burden around the world. The initial step in the prevention of blindness is recognizing its current situation and main causes. BASNEF model is one of the hybrid models to determine influential factors in the adoption of a behavior. The prevalence of blindness is 1. 1% in the village of Chaharborj which is located in the northeastern part of Iran. This study aimed to identify the behavioral preventive factors of blindness in a village of Esfarayen city based on BASNEF model.

Methods: In this cross-sectional study, the number of 330 samples aged 15 to 64 selected from the residents of the Chaharborj village through multi stage sampling method. Participants were classified into three groups: single, married after diagnostic tests and married before testing the existence of blindness gene. Study participants completed a questionnaire which developed based on the BASNEF modelthrough interviews. The validity and reliability of the questionnaire were confirmed. Data were analyzed using SPSS software version 16 applying Pearson statistical test, Chi-square test, independent t-test and analysis of variance with the significance level of p<0.05.

Results: scores of awareness and other constructs of the BASNEF model for prevention of blindness were not favorable. Remoteness of laboratory and lack of desire in the people outside of the village to marry with Chaharborj residents due to the fear of blindness were the main determinant factors in prevention of blindness. The most influential subjective norms were advisedby physicians and health staff. Awareness was significantly correlated with attitude and in turn, the attitude was correlated with enabling factors among three study groups. In the first group, there was a significant and direct correlation between awareness, attitude and intention to behavior. In the second study group, knowledge and enabling factors were significantly correlated with awareness and enabling factors.

Conclusions: Training of village residents and beyond about the mechanisms of blindness should lead to create preventive norms, attitude and intention to prevent behavior and considering blindness as a preventable disease. Due to the important role of providing facilities in adoption of behavior,accessible conciseexamination should be considered in the national policies and programs.

Paper Type: Research Article

Keywords:BASNEF model,Prevention, Blindness, , Determinants, Family

Citation: Shrifian E, Estebsari F, Haghjou L, Nedjat S, & Majdzadeh SR. Determining Behavioral Preventive Factors of Blindness based on BASNEF Model in the Chaharborj Village, City of Esfarayen. Iranian Journal of Health Education and Health Promotion 2014;2(3): [186-198]

الگوی بزنف

شناسایی عوامل رفتاری پیشگیری‌کننده از نابینایی در روستای چهاربرج شهرستان اسفراین مبتنی بر الگوی بزنف

الهام شریفیان،¹فاطمه استبصاری،²لیلا حقجو،³سحرناز نجات⁴و سیدرضا مجدزاده⁵

1.دانش‌آموخته کارشناسی ارشد اپیدمیولوژی گروه آمار و اپیدمیولوژی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران، تهران، ایران.

2.استادیار اپیدمیولوژی گروه بهداشت، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران.

3 .پزشکی حرفه ای MPH، مرکز تحقیق و توسعه سیاست‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران.

4.دانشیار گروه آمار و اپیدمیولوژی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران، تهران، ایران.

5.استاد اپیدمیولوژی،گروه آمار و اپیدمیولوژی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران، تهران،ایران. (نویسنده مسئول)Reza.Majd@tums.ac.ir

چکیده

زمینه و هدف: اختلال بینایی، بار اقتصادی و اجتماعی قابل‌توجهی در سراسر جهان تحمیل می‌کند. اولین قدم در جهت پیشگیری و مهار نابینایی، شناخت وضعیت کنونی و علل اصلی نابینایی است. روستای چهاربرج در شمال شرقی ایران است که شیوع نابینایی در آن 1/1% گزارش‌شده است. این پژوهش با هدف شناسایی عوامل رفتاری پیشگیری‌کننده از نابینایی در روستای چهاربرج شهرستان اسفراین مبتنی بر الگوی بزنفطراحی و اجرا شد.

مواد و روش‌ها: در این مطالعه توصیفی– تحلیلی از نوع مقطعی، تعداد 330 نفر از خانواده‌های ساکن روستای چهاربرج، در گروه سنی 15 تا 64 سال با روش نمونه‌گیری چندمرحله‌ای انتخاب شدند. شرکت‌کنندگان به سه گروه دسته‌بندی شدند: افراد مجرد، افراد ازدواج‌کرده بعد از آزمایش تشخیص ژن نابینایی و افرادی که قبل از آزمایش تشخیص ژن نابینایی ازدواج‌کرده بودند. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق‌ساختهای بود که بر اساس مدل بزنف تنظیم و روایی و پایایی آن تائید شده بود. پرسشنامه از طریق مصاحبه‌تکمیل شدند. داده‌هابا نرم‌افزارSPSS16و با آزمون‌های آماری همبستگی پیرسون، کای‌اسکوئر، تی مستقل و آنالیز واریانس با سطح معناداری 05/0> p تجزیهوتحلیل شدند.

یافته‌ها: نمره آگاهی و دیگر سازه‌های الگوی مدل بزنف در زمینه پیشگیری از نابینایی درحد مطلوبی نبود. دوری آزمایشگاه و عدم تمایل ازدواج افراد خارج از منطقه با ساکنین چهاربرج به علت ترس از نابینایی فرزند از عوامل ممانعتکننده در پیشگیری از نابینایی بودند. تأثیرگذارترین هنجارهای انتزاعی توصیه پزشکان و کارکنان بهداشتی به انجام آزمایش بود. آگاهی با نگرش و عوامل قادرکننده و نگرش با عوامل قادرکننده در سه گروه موردبررسی همبستگی مستقیم و معنادار داشتند. در گروه اول، آگاهی و نگرش با قصد رفتار، همبستگی مستقیم و معنادار داشت. در گروه دوم، آگاهی و عوامل قادرکننده با رفتار همبستگی مستقیم و معنادار داشت.

نتیجه‌گیری: با آموزش چگونگی رخداد نابینایی و راه‌های پیشگیری از آن، بایستی هنجارها و به دنبال آن نگرش و قصد رفتاری مناسببا توجه به بینش قابل‌پیشگیری بودن بیماری را در ساکنین روستا و بعضاً کل شهرستان ایجاد نمود. البته با توجه به اهمیت فراهم بودن امکانات در ایجاد یک رفتار، باید در برنامه‌ریزی و سیاست‌های کلان کشوری، امکانات و شرایطی جهت انجام هر چه راحت‌ترآزمایش‌های دقیق در زمینه پیشگیری از نابینایی در منطقه موردبررسی فراهم شود.

نوع مقاله: مطالعه پژوهشی.

کلیدواژهها: مدل بزنف، پیشگیری، نابینایی، تعیین‌کننده‌ها، خانواده.

استناد: شریفیان الف، استبصاری ف، حقجو ل، نجات س، مجدزاده س. شناسایی عوامل رفتاری پیشگیری‌کننده از نابینایی در روستای چهاربرج شهرستان اسفراین مبتنی بر الگوی بزنف. فصلنامه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت پاییز 1393؛2(3)] 186-198[.

مقدمه

یکی از مشکلات بهداشتی کشورهای مختلف جهان و به خصوص کشورهای فقیر، وجود کمبینایی و نابینایی در گروه‌های مختلف سنی است (1). نابینایی به عنوان حدت بینایی کمتراز(05/0) 60/3 و یااز دست رفتن میدان بینایی در چشم سالم با بهترین تصحیح ممکن تعریف ‌شده است (2). اختلال بینایی بار اقتصادی و اجتماعی قابل‌توجهی در سراسر جهان به جوامع بشری تحمیل می‌کند. با توجه به برآورد سال 2012 سازمان جهانی بهداشت (ساجب)، 285 میلیون نفر در دید مشکل‌دارند؛ که از این مقدار 246میلیون نفر کم‌بینا و 37 میلیون نفر نابینا هستند (3). شیوع نابینایی و کمبینایی به ترتیب بین 3/0 تا 6/5% و 1/1 تا 3% در مناطق مختلف سازمان بهداشت جهانی،گزارش‌شده است (4).حدود 90% از نابینایان جهان در کشورهای درحال‌توسعه آسیا و آفریقا زندگیمیکنند. حدود 80% از نابینایی‌ها قابل‌پیشگیریهستند. تمرکز خطر نابینایی در مناطق روستایی و پرجمعیت شهری 10 تا 40 برابر مناطق توسعه‌یافته است (5-6).

علل نابینایی از کشوری به کشور دیگر و حتیدر درونیک کشور و در طول زمان متفاوت است. این مرمنعکس‌کننده سطوح مختلف توسعه اقتصادی و اجتماعی و ارائه خدمات بهداشتی است.از نظرسبب‌شناسی، نابینایی دوران کودکی رامی‌توان به عواملی همچون اختلالات ژنتیکی و کروموزومی، عفونت‌های داخل رحمی و... طبقه‌بندی کرد (7). بیماری‌های ژنتیکی چشم؛ شامل تعدادزیادی از آسیب‌های چشمی است که به‌طور مشترک از والدین به فرزندان منتقلشود و الگوی وراثت ژنتیکی دارند و تنها راه فعلی پیشگیری از آسیب ژنتیکی چشم، مشاوره ژنتیک است (8). با توجه به اثرات نابینایی بر امید به زندگی افراد، نابینایی به عنوان ششمین علت ناتوانی شناخته‌شده است (9). عوارض اجتماعی و اقتصادی دید کم و نابینایی شامل کاهش توجه به کیفیت زندگی، کاهش تولید و صرف هزینه‌های گزاف بهداشتی برای مراقبت نابینایان بسیار قابل‌ملاحظه است (10).فقر و نابینایی همچنین می‌تواند منجر به مشکلات مالی و گوشه‌گیری اجتماعی شوند. نابینایی به علت کاهش بهره‌وری در جامعه، باعث افزایش هزینه‌های مالی کشور می‌شود (11).سازمان جهانی بهداشت، اعلام نموده که در صورت ادامه روند کنونی، هرساله حدود یک تا دو میلیون نفر به جمعیت نابینایان دنیا افزوده خواهد شد (12-13). بدون شک اولین قدم در جهت پیشگیری و مهار نابینایی در کشور، شناخت وضعیت کنونی و علل اصلی نابینایی می‌باشد (14).

روستای چهاربرج در شمال شرق ایران واقع در شهرستان اسفراین قرار دارد. در سال 1392 این روستا با جمعیت 2147 نفر، 32 فرد نابیناداشت. اهمیت عوامل مرتبط در پیشگیری از نابینایی در روستای موردبررسیازآنجا مشخص می‌شود که با وجود انجام تحقیقات گسترده در یافتن علت نابینایی و کشف عامل و وجود برنامه‌های آموزشی جهت پیشگیری از ازدواج فامیلی و وجود غربالگری جهت تشخیص ژن نابینایی قبل از عقد و یا در دوره بارداری، هنوز هم موارد نابینایی در این منطقهدیده می‌شود. باید توجه داشت که هر فردی بر اساس درک و بینش خود از ، امکانات و موانع موجود جهت پیشگیری از نابینایی،اقدام می‌کند، در این مطالعه از سازه‌های الگوی بزنف، برای تعیین عوامل مرتبط بر اتخاذ رفتار پیشگیرانه استفادهشداین مدل که توسط هیوبلی[1]در سال 1988 ارائه شد (15). این الگواز سازه‌های باورها،[2]نگرش‌ها،[3] هنجار انتزاعی[4] و عوامل قادرکننده[5]در تغییر رفتار بهداشتی، تشکیل‌شده است (16). این الگو ترکیبی از برخی از عناصر اصلی مدل‌هایی همچون پرسید و پروسید در حوزه برنامه‌ریزی فعالیت‌ها و مداخلات بهداشتی و نظریه عمل منطقی ر حوزه تغییر رفتار است (17 و 18).این مطالعه، با هدف شناسایی عوامل رفتاری پیشگیری‌کننده از نابینایی در روستای چهاربرج شهرستان اسفراین مبتنی بر الگوی بزنف در سه گروه شرکت‌کننده در مطالعه، با استفاده از اطلاعات جمعیت‌شناختی و آگاهی انجام‌شده است.

مواد و روش‌ها

این مطالعه توصیفی- تحلیلی و از نوع مقطعی است. مطالعهدر سال 1392 در روستای چهاربرج انجام شد. با توجه به فرمول حجم نمونه کوکران برای جمعیت‌های محدود، با درنظر گرفتن سطح اطمینان 95% و با توجه به جمعیت روستا در آن سال، تعداد نمونهها 330 نفر برآورد گردید. نمونه‌ها به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخابشدند. با کمک بهورز خانه بهداشت، با توجه به شماره‌های خانوار موجود، تعدادی خانوار بهصورت تصادفی انتخاب شدند. با در نظر گرفتن اهداف و فرضیات و همچنین الگوی بکارگرفته‌شده در این مطالعه،نمونه به سه گروهتقسیم شدند: (1) افراد مجرد: جهت سنجش آگاهی و سازه‌های نگرش، هنجار،عوامل قادرکننده و قصد رفتاری، (2) افراد ازدواج‌کرده بعد از آزمایش تشخیص ژن نابینایی جهت سنجش آگاهی و سازه‌های نگرش، هنجار، عوامل قادرکننده و رفتار و (3) افراد ازدواج‌کرده قبل از آزمایش تشخیص ژن نابینایی، که اصولاً والدین دو گروه قبلی می‌باشند، جهت سنجش آگاهی و سازه‌های نگرش، عوامل قادرکننده و بهخصوص نرم‌های جامعه. با در نظر گرفتن سن ازدواج و سن افراد کلیدی در روستا، بازه سنی 15-64 سال برای شرکت‌کنندگان در مطالعه انتخاب شد. افرادی که تمایل به شرکت در مطالعه را نداشتند و کسانی که به همه سؤالات پاسخ ندادند، از پژوهش کنار گذاشته شدند.

برای جمع‌آوری دادهها، از پرسشنامه‌ای محقق‌ساخته بر اساس سازه‌های مدل بزنف با توجه به موضوع‌های استخراج‌شده از مطالعه کیفی که قبل از این مطالعه انجام‌شده بود، استفاده شد. این پرسشنامه شامل 7 سؤال ویژگیهای جمعیتشناختی بود 5 سؤال آگاهی به صورت شش گزینه‌ای طراحی‌شده بودند و به گزینه صحیح یک امتیاز و به گزینه‌های غلط و نمی‌دانم امتیاز صفر تعلق گرفت. 6 سؤال نگرش بر اساس مقیاس 5 گزینه‌ای لیکرت (کاملاً موافقم، موافقم،نه موافق – نه مخالف، مخالفم، کاملاً مخالفم)امتیاز 1 تا 5 در نظر گرفته‌شده بود؛ به‌طوری‌که بالاترین امتیاز به مناسب‌ترین نگرش و کمترین امتیاز به نامناسب‌ترین نگرش تعلق می‌گرفت و میانگین نمره در نظر گرفته شد. 5 سؤال هنجار انتزاعی و قصد رفتار با مقیاس 5 گزینه‌ای لیکرت (خیلی زیاد، زیاد، کم، خیلی کم و اصلاً) امتیاز 1 تا 5 در نظر گرفته‌شده بود؛ به‌طوری‌که بالاترین امتیاز به مناسب‌ترین جواب و کمترین امتیاز به نامناسب‌ترینجواب تعلق گرفت و میانگین نمره در نظر گرفته شد. 5 سؤال عوامل قادرکننده با مقیاس 3 گزینه‌ای (کاملاً، تا حدی و هرگز)طراحی‌شده بودند. کاملاً3 امتیاز، تا حدی 2 امتیاز و هرگز1 امتیاز در نظر گرفته شد و میانگین آن‌ها در تجزیهوتحلیل لحاظ شد.دو سؤال رفتار نیز به صورت دو گزینه‌ای (بلی یا خیر) طراحی شد؛برای جواب بلی نمره یک و خیر نمره صفر در نظر گرفته شد و میانگین نمره برای این سازه نیز لحاظ گردید(جدول 2). برای تعیین روایی محتوایی ابزار، پرسشنامه در اختیار افراد صاحب‌نظر و آگاه گذاشته شد و بعد از جمع‌آوری نظرات آن‌ها، اصلاحات لازم بر روی ابزار، بر اساس بازخورد کسب‌شده و نظر افراد مجرب صورت گرفت. پیشآزمون و پسآزمون بر روی 30 نفر در دو مرحله به فاصله 10 روز جهت بررسی روایی ظاهری و پایایی از دو بعد تکرارپذیری و انسجام درونی انجام شد. شاخصآلفا کرونباخ 74/0 برآورد گردید(0.82=[6]S-CIV و0.82ا=ICC[7])

با مراجعه به منازل، پرسشنامهاز طریق مصاحبه با 330 نفر تکمیل گردید.سؤالاتی کهقصد انجام رفتارهایی در آینده جهت پیشگیری از نابینایی را می‌سنجید، فقط از گروه اول (افراد مجرد) و سؤالات رفتارفقط از گروه دوم (افراد ازدواج‌کرده بعد از آزمایش تشخیص ژن بودند)، پرسیده شدند.سؤالات سایر سازه‌ها از همه گروهها پرسیده شدند. قبل از شروع مطالعه، اهداف پژوهش به‌طور شفاف برای شرکت‌کنندگان در مطالعه توضیح داده شد، از همه آن‌هارضایت‌نامه کتبی گرفته شد و به آن‌ها اطمینان داده شد که در تمامی مراحل، از ثبت تا انتشار داده‌ها، اطلاعات آن‌ها محرمانه خواهد ماند و حق دارند هر زمانی که بخواهند از ادامه همکاری با مطالعه انصراف دهند.

داده‌ها پس از جمع‌آوری، جهت تجزیه و تحلیل وارد نرم‌افزارSPSS16گردید و به منظور تعیین توزیع فراوانی و جداول و شاخص‌ها مرکزی از آمار توصیفی استفاده شد. برای یافتن رابطه همبستگی بین سازه‌های مدل بزنف با یکدیگر از آزمون همبستگی پیرسون و عوامل جمعیت‌شناختی از آزمون کای‌اسکوئرو همچنین جهت مقایسه میانگین سازه‌ها در گروه‌های مختلف مطالعه، از آزمون تی مستقل و تحلیل واریانس با سطح معناداری 05/0> p استفاده شد.

یافته‌ها

میانگین سنی شرکت‌کنندگان در مطالعه 17/13±91/32 بود. سطح معناداریمیانگین آگاهی و سایر سازه‌های مدل بزنف برحسب متغیرهای جمعیت‌شناختیدر جدول 1 آورده شده است.در بین شرکت‌کنندگان 2/95% از ژنتیکی بودن نابینایی، آگاهی داشتند و 47% آنان نمی‌دانستند آزمایش تشخیص ژن نابینایی فقط در تهران انجام می‌شود و 6/80% هم از انجام رایگان آزمایش با معرفی‌نامه از دانشگاه علوم پزشکی استان خراسان شمالی بی‌اطلاع بودند. در حیطه هنجارهای انتزاعی،9/80% شرکت‌کنندگانمهم‌ترین فرد تأثیرگذار در انجام اقدامات پیشگیری‌کننده از نابینایی راپزشک معرفی کردند. سایر پاسخهایشرکت‌کنندگان در خصوص عوامل مؤثررفتاری در پیشگیری از نابینایی بر اساس سازه‌های مدل بزنف در جداول 6 تا 11نشان داده شده است.

جدول1. سطح معناداری میانگین آگاهی و سازه‌های مدل بزنف برحسب متغیرهای جمعیت‌شناختی در بین خانوارها

سطح معنی داری، میانگین و انجراف معیار سازه های مدل بزنف

متغیر(فراوانی/درصد)

رفتار

قصد

عوامل قادرساز

هنجار

نگرش

آگاهی

t=-461/0

P=63/0

0.16±1.52

0.24±1.54

t=-48/3

P=001/0

0.33±3.59

0.40±3.84

t=-03/1

P=30/0

0.38±1.75

0.38±1.80

t=-18/0

P=86/0

0.37±3.42

0.38±3.40

t=40/0

P=69/0

0.37±3.42

0.38±3.40

t=31/1

P=19/0

0.21±0.64

0.25±0.61

جنس

مرد 172 (1/52)

زن 158(9/47)

F=699/0

P=51/0

0.12±1.5

0.22±1.5

0.28±1.6

F=000/0

P=99/0

0.37±3.67

F=16/7

P=001/0

0.35±1.82

0.33±1.85

0.41±1.70

0.43±1.57

F=57/5

P=001/0

0.32±2.99

0.33±3.17

0.33±3.06

F=17/3

P=025/0

0.35±3.37

0.37±3.48

0.33±3.31

F=55/21

P=001/0

0.18±0.67

0.19±0.69

0.24±0.58

0.27±0.39

گروه های سنی

70(2/21) 20- 15

133(3/40) 35-21

88(6/27) 50-36

39(8/11) 64-51

F=89/0

P=49/0

0.2±1.66

0.11±1.52

0.20±1.47

0.23±1.62

F=52/1

P=19/0

0.52±4.00

0.35±3.69

0.37±3.67

0.42±3.66

F=1/5

P=000/0

0.36±1.6

0.36±1.82

0.31±1.9

0.31±1.76

F=76/1

P=12/0

0.38±3.14

0.35±3.31

0.31±3.09

0.31±3.00

F=28/4

P=001/0

0.33±3.31

0.35±3.31

0.37±3.51

0.47±3.62

F=82/14

P=000/0

0.27±0.45

0.2±0.62

0.17±0.73

0.15±0.76

تحصیلات

53(1/16) بیسواد

ابتدایی و راهنمایی 151(7/45)

دبیرستان و دیپلم 104 (5/31)

دانشگاهی 22(7/6)

F=91/3

P=07/0

0.15±1.47

0.26±1.7

0.35±1.5

0.22±1.61

F=44/2

P=21/0

0.3±3.65

0.34±4.05

0.14±3.90

0.41±3.75

0.49±3.54

F=05/2

P=054/0

0.37±1.72

0.23±2.00

0.39±1.95

0.39±1.81

0.23±1.85

F=58/1

P=16/0

0.33±3.08

0.44±3.35

0.34±3.04

0.33±3.05

0.39±2.95

F=55/0

P=74/0

0.36±3.40

0.19±3.50

0.33±3.33

0.33±3.43

0.42±3.48

F=17/2

P=057/0

0.22±0.59

0.19±0.85

0.32±0.69

0.24±0.67

0.24±0.66

وجود نابینایی در خویشاوند

212(2/64) ندارند

4(2/1) خود فرد

20(1/6) درجه1

27(2/8) درجه2

67(3/20) درجه 3<

F=20/1

P=31/0

0.17± 1.56

0.16± 1.44

0.22± 1.51

0.22±1.61

F=56/1

P=19/0

0.4± 1.71

0.37± 1.69

0.4± 1.74

0.38± 1.88

F=69/6

P=000/0

0.31± 2.94

0.32± 3.22

0.32 ±3.07

0.34±3.20

F=50/3

P=02/0

0.39± 3.26

0.46± 3.34

0.33±3.42

0.34± 3.52

F=92/0

P=43/0

0.25± 0.58

0.23± 56

0.25± 0.66

0.25± 0.59

وضعیت فامیلی در ازدواج

48(82/21) فامیل نزدیک

38(27/17) فامیل دور

غریبه هم روستایی107(67/48)

27(27/12 غریبه خارج روستا

t=22/1

P=22/0

0.34±1.80

0.4±1.75

t=98/1

P=49/0

0.33±3.01

0.33±3.08

t=-48/1

P=1/0

0.36±3.45

0.38±3.39

t=-80/3

P=01/0

0.18±0.68

0.25±0.59

وضعیت تاهل

216(44/65) متاهل

114(55/34) مجرد

F=31/14

P=000/0

0.33± 1.82

0.33± 1.92

0.39± 1.66

F=37/7

P=001/0

0.33± 3.01

0.28± 2.98

0.34± 3.13

F=46/1

P=21/0

0.36± 3.45

0.39± 3.42

0.37± 3.37

F=75/19

P=000/0

0.18± 0.70

0.20± 0.7

0.26± 0.54

گروه های مورد مطالعه بر حسب سال های زندگی مشترک

110(3/33) مجرد

69(9/20) 4-1 سال

151(8/45) 5<

جدول2: میانگین و انحراف معیار آگاهی و سایر سازه های مدل بزنف در شرکت کنندگان مطالعه

انحراف معیار	میانگین	نمره قابل کسب در هر حیطه	دامنه نمره	تعداد سوالات	تعداد پاسخ دهنده گان	سازه
0.23	0.63	5-0	1-0	5	330	آگاهی
0.37	3.41	30-6	5-1	6	330	نگرش
0.37	3.41	25-5	5-1	5	330	هنجار
0.37	3.67	25-5	5-1	5	110	قصد
0.38	2.23	15-5	3-1	5	330	قادرساز
0.2	0.51	2-0	1-0	2	69	رفتار

جدول3: ماتریس ضریب همبستگی آگاهی و سایر سازه های مدل بزنف در گروه اول(افراد مجرد)

قصد	قادرساز	هنجار	نگرش	آگاهی	سازه
^*0.224	0.250^*	0.059	294/0^*	1	آگاهی
^*0.235	0.232^*	0.016	1	294/0^*	نگرش
0.114	0.066	1	0.016	0.059	هنجار
0.080	1	0.066	0.232^*	0.250^*	قادرساز
1	0.080	0.114	^*0.235	^*0.224	قصد

^*p<05/0

جدول4: ماتریس ضریب همبستگی آگاهی و سایر سازه های مدل بزنف در گروه دوم(افراد متاهل با 4-1 سال سابقه زندگی مشترک)

رفتار

قادرساز

هنجار

نگرش

آگاهی

^*0.275

^*0.373

0.139

^*0.245

آگاهی

0.147

^*0.282

0.189

^*0.245

نگرش

0.034

0.107

0.189

0.139

هنجار

.297^*

0.107

^*0.282

^*0.373

قادرساز

.297^*

0.034

0.147

^*0.275

رفتار

^*p<05/0

جدول5: ماتریس ضریب همبستگی آگاهی و سایر سازه های مدل بزنف در گروه سوم(افراد متاهل با بیش از 5 سال سابقه زندگی مشترک)

قادرساز	هنجار	نگرش	آگاهی	سازه
^*0.176	0/103	^*0.333	1	آگاهی
^*0.212	^*0.145-	1	^*0.333	نگرش
0.045-	1	^*0.145-	0.103	هنجار
1	0.045-	^*0.212	^* 0.176	قادرساز

^*p<05/0

جدول6:آگاهی د ر پیشگیری از نابینایی در سه گروه شرکت کننده

پاسخ های شرکت کنندگان

سوالات

جمع

نمی دانم

غلط

صحیح

330(100%)

110(100%)

69(100%)

151(100%)

24 (27/7%)

8 (27/7%)

7 (14/10%)

9 (96/5%)

16 (85/4%)

2 (82/1%)

2 (9/2%)

12 (95/7%)

290 (88/87%)

100 (91/90%)

60 (96/86%)

130 (09/86%)

علت نابینایی

گروه یک^*

گروه دو^**

گروه سه^***

330(100%)

110(100%)

69(100%)

151(100%)

5 (52/1%)

2 (9/2%)

3 (99/1%)

144 (64/43%)

40 (82/31%)

22 (88/31%)

82 (30/54%)

181 (85/54%)

70 (64/63%)

45 (221/65%)

66 (71/43%)

روش پیشگیری از تولد کودک نابینا

گروه یک

گروه دو

گروه سه

330(100%)

110(100%)

69(100%)

151(100%)

4 (21/1%)

1 (52/1%)

1 (45/1%)

2 (32/1%)

35 (61/10%)

2 (8/1%)

3 (35/4%)

30 (87/19%)

291 (18/88%)

107 (2/98%)

65 (2/94%)

119 (81/78%)

زمان مناسب جهت انجام آزمایش ژن نابینایی

گروه یک

گروه دو

گروه سه

330(100%)

110(100%)

69(100%)

151(100%)

6 (82/1%)

2 (82/1%)

2 (9/2%)

2 (32/1%)

149 (97/46%)

36 (73/32%)

23 (33/33%)

90 (60/59%)

175 (21/51%)

72 (45/65%)

44 (77/63%)

59 (07/39%)

مکان انجام آزمایش ژن نابینایی

گروه یک

گروه دو

گروه سه

330(100%)

110(100%)

69(100%)

151(100%)

4 (21/1%)

1 (91/0%)

1 (45/1%)

2 (32/1%)

233 (61/70%)

87 (09/79%)

19 (54/27%)

127 (12/84%)

93 (18/28%)

22 (0/20%)

49 (01/71%)

22 (56/14%)

هزینه آزمایش ژن نابینایی

گروه یک

گروه دو

گروه سه

*افراد مجرد

**افراد متاهلی که بعد ازکشف آزمایش تشخیص ژن نابینایی ازدواج کرده اند

*** افراد متاهلی که قبل از کشف آزمایش تشخیص ژن نابینایی ازدواج کرده اند

جدول7: نگرش در باره پیشگیری از نابینایی در سه گروه مورد مطالعه

سوالات

کاملا موافق

موافق

نه موافق نه مخالف

مخالف

کاملا مخالف

5 (52/1%)

2 (8/1%)

1 (4/1%)

2 (3/1%)

312 (55/94%)

103 (6/93%)

65 (2/94%)

144 (4/95%)

4 (21/1%)

2 (9/2%)

2 (3/1%)

8 (42/2%)

5 (5/4%)

3 (0/2%)

1 (3/0%)

1 (4/1%)

نیاز به کلاس های آموزشی

گروه یک

گروه دو

گروه سه

41 (42/12%)

21 (1/19%)

9 (0/13%)

11 (3/7%)

145 (94/43%)

48 (6/43%)

28 (6/40%)

69 (7/45%)

38 (52/11%)

11 (0/10%)

7 (1/10%)

20 (2/13%)

104 (52/31%)

29 (4/26%)

25 (2/36%)

50 (1/33%)

2 (61/0%)

1 (9/0%)

1 (7/0%)

اجباری شدن آزمایش تشخیص ژن نابینایی

گروه یک

گروه دو

گروه سه

2 (61/0%)

1(9/0)

1 (7/0%)

74 (42/22%)

34 (9/30%)

19 (5/27%)

21 (9/13%)

71 (52/21%)

12 (9/10%)

18 (1/26%)

41 (2/27%)

183 (45/55%)

63 (3/57%)

32 (4/46%)

88 (3/58%)

ترس از داشتن عامل نابینایی

گروه یک

گروه دو

گروه سه

20 (06/6%)

6(5/5%)

6 (7/8%)

8 (3/5%)

247 (85/74%)

84 (4/67%)

45 (2/65%)

118 (1/76%)

7 (12/2%)

2 (8/1%)

2 (9/2%)

3 (0/2%)

54 (36/16%)

18 (4/16%)

16 (2/23%)

20 (2/13%)

2 (61/0%)

2 (3/1%)

مهم نبودن ازدواج با فامیل

گروه یک

گروه دو

گروه سه

2 (61/0%)

1 (4/1%)

1 (7/0%)

71 (52/21%)

18 (4/16%)

8 (6/11%)

45 (8/29%)

33 (10%)

7 (4/6%)

8 (6/11%)

18 (9/11%)

215 (15/65%)

82 (9/74%)

50 (5/72%)

83 (0/55%)

9 (73/2%)

3 (7/2%)

2 (9/2%)

4 (6/2%)

نابینایی را امتحان الهی دانستن

گروه یک

گروه دو

گروه سه

3 (91/0%)

1(9/0%)

1 (4/1%)

1 (7/0%)

5 (52/1%)

3 (7/2%)

2 (3/1%)

4 (21/1%)

1 (9/0%)

1 (4/1%)

2 (3/1%)

275 (33/83%)

86 (2/78%)

59 (5/85%)

130 (1/86%)

43 (03/13%)

18 (4/16%)

8 (6/11%)

16 (6/10%)

مهمتر بودن ازدواج با فرد مورد علاقه

گروه یک

گروه دو

گروه سه

جدول8: هنجار در پیشگیری از نابینایی در سه گروه مشارکت کننده

پاسخ شرکت کنندگان

سوالات

خیلی زیاد

زیاد

کم

خیلی کم

اصلا

9 (73/2%)

1 (4/1%)

8 (3/5%)

245 (24/74%)

90 (8/81%)

51 (9/73%)

104 (9/68%)

68 (61/20%)

19 (3/17%)

17 (6/24%)

32 (2/21%)

6 (82/1%)

1 (9/0%)

5 (3/3%)

2(61/0%)

2 (3/1%)

عدم تمایل والدین به ازدواج با غریبه

گروه یک

گروه دو

گروه سه

5 (52/1%)

1 (9/0%)

4 (6/2%)

85 (76/25%)

27 (5/24%)

22 (9/31%)

36 (8/23%)

170 (52/51%)

70 (6/63%)

42 (9/60%)

58 (4/38%)

70 (21/21%)

12 (9/10%)

5 (2/7%)

53 (1/35%)

عدم موافقت ساکنین با انجام آزمایش ژن نابینایی

گروه یک

گروه دو

گروه سه

2 (61/0%)

2(8/1%)

107 (42/32%)

40 (4/36%)

27 (1/39%)

40 (5/26%)

195 (09/59%)

60 (5/54%)

37 (6/53%)

98 (9/46%)

21 (36/6%)

7 (4/6%)

3 (3/4%)

11 (3/7%)

5 (52/1%)

1 (9/0%)

2 (9/2%)

2 (3/1%)

عدم ازدواج با ناقل شناخته شده ژن نابینایی

گروه یک

گروه دو

گروه سه

2 (61/0%)

2 (3/1%)

153 (36/46%)

54 (1/49%)

39 (5/56%)

60 (7/39%)

166 (30/50%)

53 (2/48%)

30 (5/43%)

83 (0/55%)

7 (12/2%)

2 (8/1%)

5 (3/3%)

2 (61/0%)

1 (9/0%)

1 (7/0%)

عیب دانستن مراجعه دختر و پسرجهت انجام آزمایش قبل از عقد

گروه یک

گروه دو

گروه سه

10 (03/30%)

2(8/1%)

3(3/4%)

5 (3/3%)

260 (79/78%)

82 (5/74%)

48 (6/69%)

130 (1/86%)

58 (58/17%)

26 (6/23%)

18 (1/26%)

14 (3/9%)

1 (30/0%)

1 (7/0%)

1 (30/0%)

1 (7/0%)

امکان بیشتر انجام آزمایش ژن نابینایی با توصیه پرسنل بهداشتی

گروه یک

گروه دو

گروه سه

جدول 9: عوامل قادرساز در پیشگیری از نابینایی در سه گروه مشارکت کننده

پاسخ شرکت کنندگان

سوالات

هرگز

تا حدودی

کاملا

50 (15/15%)

28 (5/25%)

11 (9/15%)

55 (4/36%)

185 (06/56%)

69 (7/62%)

43 (3/62%)

74 (0/49%)

94 (48.28%)

13 (8/11%)

15 (7/21%)

22 (6/14%)

عدم دسترسی به مشاوره ژنتیک

م گروه یک

گروه دو

گروه سه

128 (79/38%)

14 (7/12%)

10 (5/14%)

55 (4/36%)

123 (27/37%)

40 (4/36%)

28 (6/40%)

55 (4/36%)

79 (94/23%)

56 (9/50%)

31 (9/44%)

41 (2/27%)

عدم امکان ازدواج با ساکنین خارج از منطقه

گروه یک

گروه دو

گروه سه

43 (03/13%)

16 (5/14%)

12 (4/17%)

15 (9/9%)

44 (33/13%)

9 (2/8%)

16 (2/23%)

19 (6/12%)

243 (64/73%)

85 (3/77%)

41 (4/59%)

117 (5/77%)

هزینه بر بودن آزمایش تشخیص ژن نابینایی

گروه یک

گروه دو

گروه سه

16 (84/4%)

6 (5/5%)

4 (8/5%)

4 (6/2%)

22 (67/6%)

3 (7/2%)

7 (1/10%)

12 (9/7%)

294 (09/89%)

101 (8/91%)

58 (14/84%)

135 (4/89%)

مسافت طولانی مکان انجام آزمایش

گروه یک

گروه دو

گروه سه

196 (39/59%)

66 (0/60%)

50 (5/72%)

80 (0/53%)

29 (79/8%)

11 (0/10%)

6 (7/8%)

12 (9/7%)

105 (82/31%)

33 (0/30%)

13 (8/18%)

59 (1/39%)

عدم امکان آزمایش تشخیص ژن در زمان بارداری

گروه یک

گروه دو

گروه سه

جدول 10: قصد در پیشگیری از نابینایی در 110 مشارکت کننده مجرد

پاسخ شرکت کنندگان					سوالات
خیلی زیاد	زیاد	کم	خیلی کم	اصلا	سوالات
2 (82/1%)	30 (27/27%)	75 (73/22%)	2 (82/1%)	1 (91/0%)	شرکت در کلاس مشاوره ژنتیک
0	8 (27/7%)	35 (61/10%)	57 (82/51%)	10 (09/9%)	ازدواج با فرد غریبه و خارج از روستا
2 (82/1%)	28 (45/25%)	73 (36/66%)	7 (36/6%)	0	مراجعه جهت ازمایش قبل از عقد
0	2 (82/1%)	10 (09/9%)	0	98 (09/89%)	عدم بچه دار شدن جهت پیشگیری از نابینایی
0	1 (91/0%)	9 (18/8%)	3 (73/2%)	97 (18/88%)	قصد بارداری دوباره با امید به تولد فرزند نابینا

جدول 11: رفتار در پیشگیری از نابینایی در 69 مشارکت کننده ازدواج کرده بعد ازکشف آزمایش غربالگری

پاسخ شرکت کنندگان		سوالات
خیر	بله	سوالات
7 (1/10%)	62 (9/89%)	شرکت در مشاوره ژنتیک
60 (87%)	9 (13%)	انجام آزمایش تشخیص ژن نابینایی قبل از عقد

میانگین آگاهی، نگرش، هنجارهای انتزاعی وعوامل قادرکننده در گروه‌های سنی جوان، بهتر و از لحاظ آماری معنادار بود (001/0p<). میانگین آگاهی (000/0p<) وسازه نگرش (001/0p<)با افزایش سطح تحصیلی افزایش می‌یافت و میانگین عوامل قادرکننده در سطح تحصیلی دیپلم بیشتر و از لحاظ آماری اختلاف معنادار بود (000/0p<). میانگین سازه قصد رفتار در زنان مجرد 84/3و در مردان مجرد 59/3بود؛ که این اختلاف از لحاظ آماری معنادار بود (001/0p<).در کل، آگاهی افراد مجرد بیشتر از افراد متأهل بود. میانگین سازه‌های مدل بزنف بر حسب سابقه نابینایی در سه گروه موردمطالعه اختلاف آماری معناداری را نشان نداد (جدول 1). بین تحصیلات فرد و نوع ازدواج و همچنین سابقه نابینایی با نوع ازدواج در شرکت‌کنندگانمتأهل، با آزمون کای‌اسکوئر رابطه آماری دیده نشد. در بررسی سازه‌های مشترک در سه گروه، میانگین آگاهی و سازه‌های هنجار و عوامل قادرکننده از لحاظ آماری اختلاف معناداری داشتند. در گروه اول، میانگین سازه قصد پیشگیری از نابینایی در زنان بیشتر از مردان بود. بین میانگین آگاهی، نگرش و عوامل قادرکنندهبر حسب تحصیلات، اختلاف معناداری دیده شد. در گروه اول، قصد رفتار با آگاهی و نگرش معنادار بود. در گروه دوم، رفتار با عوامل قادرکننده و در سه گروه موردمطالعه،آگاهی با سازهنگرش و عوامل قادرکننده و نگرش،با عوامل قادرکننده همبستگی آماری معناداری را نشان دادند (جداول 3-5).

بحث

بر اساس نتایج مطالعه. میانگین آگاهی و نگرش با افزایش سطح تحصیلات نیز افزایش می‌یافت بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که هر چه تحصیلات بالاتر رود، آگاهی فرد بیشتر شده و نگرش وی نسبت به پیشگیری از نابینایی مطلوب‌ترمیگردد. میانگین آگاهی و نگرش در افراد گروه اول (افراد مجرد) و دوم (افراد ازدواج کرده بعد از آزمایش تشخیص ژن)شرکت‌کننده در مطالعه، نسبت به گروه سوم (ارادزدوجکرده قبل از آزمایش تشخیص ژن نابینایی) بیشتر بود و می‌تواند گفت که کارایی مشاوره ژنتیک قبل از عقد با وجود اجباری بودن آن، در افراد گروه دوم شرکت‌کننده در مطالعه، موردتردیداست. شرکت‌کنندگان از علت و روش پیشگیری از نابینایی آگاه بودند اما بیشتر شرکت‌کنندگان از انجام رایگان آزمایش با داشتن معرفی‌نامه و محل آن با توجه به شیوع و اهمیت نابینایی در روستا، بی‌اطلاع بودند؛ این امرنشان‌دهندهاطلاع‌رسانی نامناسب در روستا است. ایندرحالی است ‌که اطلاعات صحیح اولین واساسی‌ترین کار جهت روی آوردن به هرگونه رفتار مناسب است. شاید یک علت احتمالی آن عدم همکاری و مشارکت مسئولین دانشگاه استان خراسان شمالی، به علت عدم دریافت مجوز مبنی بر مفید بودن انجام آزمایش تشخیص ژن از وزارت بهداشت ‌باشد.

در بین شرکتکنندگان این پژوهش، 95 % تشکیل کلاس‌های آموزشی در خصوص پیشگیری از نابینایی در روستا را لازم می‌دانستند. حتی حدود 56% آنان، با اجباری شدن آزمایش تشخیص نابینایی موافق بودند اما 81% افراد ازدواجنکردن با فامیل را جهت پیشگیری از نابینای قبول نداشتند و حدود 32% افراد هنوز هم عوامل دیگری را در نابینایی مؤثرمی‌دانستند.جهت افزایش و بهبود نگرش افراد، باید سطح دانش افراد بهبود یابد؛ در غیر این صورت، امکان انتقال اطلاعات ناقص و باورهای غلط به افراد وجود دارد.

یکی از عوامل مهم در انجام رفتار و یا انجام ندادن رفتار، افراد تأثیرگذاربر روی فرد (هنجارهای انتزاعی) هستند. میانگین نمره هنجار در گروه سنی 36 تا 64 سال، نسبت به سایر گروه‌ها بیش‌ترین بود. مشارکت‌کنندگانی که با فامیل دور ویا با فرد غریبه خارج از روستا ازدواج‌کرده بودند، میانگین هنجار بالاتری نسبت به سایرین داشتند. بنابراین، ارتباط با سایر فرهنگ‌ها و جوامع از طریق ازدواجمی‌تواند احتمال اتخاذ رفتارهای منجر به پیشگیری از نابینایی را افزایش دهد. میانگین هنجار در افراد متأهل بیشتر بود و میانگین هنجار در افراد متأهل گروه سوم، بیشتر از گروه دوم بود. می‌توان گفت که میزان پذیرش هنجارها و اجتماعیشدن افراد گروه سوم نسبت به دو گروه دیگر بیشتر بوده است.

در مطالعه‌ای با هدف بررسی عوامل مرتبط با رفتارهای پیشگیری‌کننده از بیماری سالک، تأثیرگذارترین هنجار انتزاعی، رابطین و کارمندان بهداشتی بودند (19). در شناسایی عوامل مؤثربر وضعیت تغذیه با شیر مادر تا پایان دوسالگی، بین هنجار انتزاعی همسر، مادر و مادر شوهر با رفتار شیردهی رابطه معنادار دیده شد (20). بنابراین،می‌توان گفت که احتمال انجام رفتار پیشگیرانهبا هنجارهای اجتماعی رابطه آماری معناداری وجود دارد. در مطالعه با هدف شناسایی نگرش‌ها و باورها در مورد غربالگری ژنتیکی سرطان پروستات، طبق مدل‌هاینظریه رفتار منطقی و مدل اعتقاد بهداشتی، نظر سایر افراد با قصد انجام آزمایش از لحاظ آماری معنادار بود (21). بنابراین،می‌توان گفت که قصد انجام یک رفتار با هنجارهای جامعه مرتبط است. در مطالعه پورنل و همکاران توجه به عوامل اجتماعی فرهنگی، در غربالگری سرطان کولون و مقعد (کولورکتال) در آمریکایی‌هایآفریقایی‌تبار مفید شناخته شد (22).در مطالعه حاضر، 79% افراد شرکت‌کننده، توصیه کارکنان بهداشتی در پیشگیری از نابینایی، را تأثیرگذارمی‌دانستند. این امرنشان‌دهنده نقشمهم مسئولین حوزه سلامت به عنوان سایرافراد مهم،[8] بسیار پررنگ است.

تقریباً 62% افراد بیان نمودند که کسی حاضر به ازدواج با ناقل ژن نابینایی نیست. بنابراین، افراد تمایل به انجام آزمایش قبل از عقد ندارند؛زیرا با انگ «ناقلبودن» همراه است. در مطالعه حاضر نیز66% افراد این موضوع را تائید کردند. همچنین 75%مشارکت‌کنندگان، تمایل نداشتن والدین به ازدواج با غریبه را بیان نمودند؛ به دلیل این‌که در صورت تولد فرزند نابینا، احتمال سرزنش از طرف همسر و خانواده همسر وجود دارد.این هنجارها معمولاً از ضعف آگاهی درباره چگونگی انتقال بیماری‌های ارثی ناشی می‌شود.درحالی‌که خاکشور و همکاران، به علت توزیع گسترده ژن نابینایی در روستا، ازدواج با افراد غریبه و خارج از منطقه موردبررسی را بهترین روش پیشگیری و حذف نابینایی از روستا بیان نمودند(23).

از سایر عوامل مهمی که در انجام رفتار نقش دارند قصد رفتاری و عوامل قادر کننده است. قصد رفتاریِ شخص ممکن است به علت در نظر گرفتن نبود عوامل قادرکننده تضعیف شودمیانگین عوامل قادرکننده در گروه سنی 15 تا 35 سال و در افراد با تحصیلات دیپلم بیش‌ترین بود. میانگین قصد رفتار پیشگیری از نابینایی در زنان بهتر از مردان بود. در این مطالعه، تقریباً 84% از افراد ازدواج‌نکرده، قصد ازدواج با فرد غریبه و 73% قصد انجام آزمایش تشخیص ژن نابینایی قبل از عقدرا ناچیز بیان کردند و تنها 11% افراد قصد داشتند جهت پیشگیری از نابینایی بچه‌دار نشوند؛ که با توجه به نبود عوامل قادرکنندهای مانند ترس از ازدواج افراد خارج از منطقه با این منطقه (21/61%) و دوری آزمایشگاه (بیش از 95% مشارکت‌کنندگان)، نبود قصد انجام این رفتارها موجهه جلوه می‌کند. درحالی‌که با ناقلبودن 20 درصدی ساکنین روستا، پژوهشگران انجام آزمایش تشخیص ژن قبل از عقد، برای کل روستا را مهم دانسته‌اند (24). در مطالعه‌ای دسترسی آسان و ارزان به آزمایش پاپاسمیر از عوامل مهم انگیزه سازمؤثر در مراجعه برای انجام آزمایش غربالگری پاپ‌اسمیرشناخته‌شده است (25). همچنین ارائه محصولات و خدمات به زنان روستایی در اتخاذ رفتار پیشگیری‌کننده دیگری مثل ماموگرافیمهم بهحساب میآید (26).در مطالعه‌ای دیگر جهت تعیین پیشگویی‌کننده‌های خودپایشی فشارخون با استفاده از سازه‌های الگوی مدل بزنف، قصد و عوامل قادرکننده به‌طور مستقیم بر رفتار خودپایشی مؤثر بودند و متغیر عوامل قادرکننده با تأثیر بر روی قصد نیز، بر رفتار تأثیرگذار بود و به عنوان قوی‌ترینپیش‌بینیکننده رفتار خودپایشی تعیین گردید 2). در این مطالعه با توجه به اجباری بودن انجام مشاوره ژنتیک قبل از عقد، 9/89% مشارکت‌کنندگان گروه دوم، مشاوره ژنتیک قبل از عقد را انجام داده بودند اما به علت نبود امکانات لازم در انجام آزمایش ژن نابینایی تنها 13% آن‌ها آزمایش تشخیص ژن نابینایی قبل از عقد را انجام داده بودند. بنابراین،می‌توان نتیجه گرفت که عوامل قادرکننده هم در قصد انجام رفتار و هم در اتخاذ رفتار پیشگیرانه مهم می‌باشد.

نتیجه‌گیری: در این روستا بایستی چگونگی رخداد نابینایی و راههای پیشگیری از آن آموزش داده شود و در آموزش مردم از پزشکان و کارکنان بهداشتی کمک خواست. بخصوص با آموزش مسئله به بهورز خانه بهداشت که از ساکنین همان روستا و مورد اعتماد آن‌ها می‌باشد؛ وی را در آموزش مردم روستا توانمند ساخت.

با برچسبزدایی از بیماری، بایدبا توجه به بینش قابل‌پیشگیری بودن بیماری هنجارها و به دنبال آن نگرش و قصد رفتاری مناسبرا در بین ساکنین روستا و بعضاً کل شهرستان ایجاد نمود. البته با توجه به اهمیت فراهم بودن ابزار و امکانات لازم در پیشگیری از این بیماری، باید در برنامه‌ریزی و سیاست‌های کلان کشوری امکانات و شرایط لازم جهت انجام آزمایش‌های دقیق در زمینه پیشگیری از نابینایی در منطقه موردبررسی لحاظ شود.

سپاسگزاری

این مقاله حاصل پایان‌نامه مصوب دانشکده بهداشت علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران است که با حمایت مالی آن دانشگاه به مرحله اجرا درآمده بود. بدین وسیله از همکاری اهالی و بهوزان خانه بهداشت روستای چهاربرج تشکر و قدردانی به عمل میآید.

References

1. Tasman, W. and E.A. Jaeger, Duane's Ophthalmology2007: ARVO.

View Link

2.Thylefors B, Negrel A, Pararajasegaram R, Dadzie K. Global data on blindness. Bulletin of the World Health Organization. 1995;73(1):115.

Abstract/FREE Full Text

3.Resnikoff S, Pascolini D, Etya'ale D, Kocur I, Pararajasegaram R, Pokharel GP, et al. Global data on visual impairment in the year 2002. Bulletin of the World Health Organization. 2004;82(11):844-51.

Abstract/FREE Full Text

4.Pizzarello L, Abiose A, Ffytche T, Duerksen R, Thulasiraj R, Taylor H, et al. VISION 2020: The Right to Sight: a global initiative to eliminate avoidable blindness. Archives of Ophthalmology. 2004;122(4):615-20.

Abstract/FREE Full Text

5. Riordan-Eva, P. and J. Whitcher, Vaughan & Asbury's general ophthalmology2008: Wiley Online Libra

Abstract

6.Saaddine JB. Venkat Narayan KM. Vicicor F. Vision loss: a public health problem? Ophthalmology. 2003;110: 234-254.

Abstrac

7.Foster A, Gilbert C. Epidemiology of childhood blindness. Eye. 1992;6(2):173-6.

Abstract

8.Tabbara KF, Badr IA. Changing pattern of childhood blindness in Saudi Arabia. British journal of ophthalmology. 1985;69(4):312-5.

Abstract

9.Khanna R, Raman U, Rao GN. Blindness and poverty in India: the way forward. Clinical and Experimental Optometry. 2007;90(6):406-14.

Abstract/FREE Full Text

10.Frick KD, Foster A. The magnitude and cost of global blindness: an increasing problem that can be alleviated.AmericanJournal of Ophthalmology. 2003;135(4):471-6

Abstract

11.Naidoo K. Poverty and blindness in Africa. Clinical and Experimental Optometry. 2007;90(6):415-21.

Abstract/FREE Full Text

12.Watkins RD. The management of global blindness. Clinical and Experimental Optometry. 2001;84(3):104-12.

Abstract

13.Tabbara KF. Blindness in the eastern Mediterranean countries. British journal of ophthalmology. 2001;85(7):771-5.

Abstract

14. Hashemi H, Fotouhi A, Hojat Jalali K., 2003.Prevalenceand causesof visualimpairment
Thepopulation of Tehran. Journal ofIranian Society of Ophthalmology, 16(2), 3-12.

Abstract

15.Hubley J, 1988. Understanding behaviour: the key to successful health education. Tropical doctor, 18(3), pp.134-8.

Abstract

16.Ajzen, I. and Fishbein M., 1997. Attitude,behaviour relations. A theoretical analysis

and review of Empirical researchpsychological Bulletin.

Abstract

17.Zarei F, Shojayizade D. The Effect of Educational Intervention Based on BASNEF Model to Improve Interpersonal Communication Skills of Nurses. Journal of Alborz Health. 2012;1(3):173-8.

Abstract/FREE Full Text

18. Hazavehei M, Khani Jyhouni A, Hasanzadeh A, Rashidi M. The effect of educational program based on BASNEF model on diabetic (Type II) eyes care in Kazemi's clinic,(Shiraz). Iranian Journal of Endocrinology and Metabolism. 2008;10(2):145-54.

Abstract/FREE Full Text

19. Heshmati, H., et al., Related Factors to Educational Behaviors of Health Volunteers about Cutaneous Leishmaniasis on the Basis of BASNEF Model in Yazd. journal of health, 2010. 1(3): p. 48-56. [In Persian]

Abstract/FREE Full Text

20. ChrkzyA,Myrayyz, SZ, RazakNejadA, Shahnazi H, HassanzadehA,BadelehMT. Status of BreastfeedingAtthe endof twoandfactors affecting it.ThroughstructuresBASNEFIsfahan. Journal ofthe health system. 2009; 6(2): 226-234. [In Persian].

Abstract/FREE Full Text

21.Doukas DJ, Localio AR, Li Y. Attitudes and beliefs concerning prostate cancer genetic screening. Clinical genetics. 2004;66(5):445-51.

Abstract

22.Purnell JQ, Katz ML, Andersen BL, Palesh O, Figueroa-Moseley C, Jean-Pierre P, et al. Social and cultural factors are related to perceived colorectal cancer screening benefits and intentions in African Americans. Journal of behavioral medicine. 2010;33(1):24-34.

Abstract

23.Khakshoor H, Daneshvar R, Banaee T, Tabatabaee Yazdi S, Hasanzadeh Nazarabadi M, Moosavi M, et al. A distinct autosomal recessive ocular anomaly in Chaharborj, Islamic Republic of Iran. Eastern Mediterranean Health Journal. 2012;18(1).

Abstract/FREE Full Text

24.Ghiasvand NM SE, Naghavi M, Mahdavi MRV. High incidence of autosomal recessive nonsyndromal congenital retinal nonattachment (NCRNA) in an Iranian founding population. American journal of medical genetics. 1998;78(3):226-32.

Abstract

25. Shakibazadeh, E., et al., Barriers and Motivating Factors Related to Cervical Cancer Screening. Hayat, 2009. 14(4): p. 83-89.. [In Persian].

Abstract/FREE Full Text

26. VafaiiNajar A, ShamsM,Ismaili H, Dhnvyh R, NeyestaniH,Nickparast N, et al.MammographyFrom the perspectiveof womenBojnurd Rural: Qualitative Research Todesigninterventionsbased onsocial marketing. Journal of Qualitative Researchin Health Sciences.2013;2(2):173-183. [In Persian].

Abstract/FREE Full Text

27. Rahaii Z,Baghianimoghadam M, MorovatiSharifabad M,Zareian M, Fallahzadeh H, Vakili Mahmoodabad M.Predictors ofself-monitoring of blood pressureBased onBASNEFpatternin patientswithhypertension.Quarterlymonitoring. 2012; 11(5): 621- 627 [[In Persian].

Abstract/FREE Full Text