ELDERLY GENERAL HEALTH

The Relationship Between Social Interest and General Health Among Elderly Non-Resident and Resident at Geriatric Centers of Ardabil City

Akbar Atadokht,¹*Roghayeh Zare,² & Narges Karamati Topraghloo³

*[1]. Assistant Professor, Dept. of Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran (Corresponding author) Tel: 04533526686, Fax: 04533510132 Atadokht@uma.ac.ir

2. MA in Rehabilitation Counseling, Faculty of Educational Sciences and Psychology, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran

3. MA in Clinical Psychology, Islamic Azad University, Ardabil Branch, Ardabil, Iran

ABSTRACT

Background and objective: Due to the increase of elderly population, the general health of elderly is one of the most important socioeconomic and health challenges in the 21st century. This paper aimed to study the relationship between social interest and general health of elderly non-resident and resident at geriatric centers.

Methods: The research method was descriptive-correlation and its statistical population were all male and female elderly resident and nonresident at geriatric centers living in Ardabil city in 2014. 56 resident elderly were selected by random sampling and 53 non-resident were selected with purposive sampling method. Data were gathered using General Health Questionnaire (GHQ-28) and Sulliman Scal of Social Interest (SSSI). Data were analyzed by Chi-Square, ANOVA, Pearson Correlation Coefficient, and multiple regression analysis through SPSS16 (p<0.05).

Results: There was a negative relationship between elderly social interest and their general health syndroms and elderly social interest explain 62-87% of general health in elderly resident and 78-86% of non-resident elderly’s genaral health (p<0.001). The results also indicated that the residents’ anxiety were lower than non-residents and the non-residents social dysfunction were higher than residents (p<0.05).

Conclusion: The identification and reinforcement of elderly’s social interest can be used by professionals, elderly and their family as an effective intervention in order to prevention and promotion of geriatrics general health.

Paper Type: Research Article.

Keywords: Elderly, General health, Geriatric centers, Social interest, Ardabil.

u Citation: Atadokht A, Zare R, Karamati Topraghloo N. The relationship between social interest and general health among elderly non-resident and resident at geriatric centers of Ardabil city. Iranian Journal of Health Education and Health Promotion. Summer 2015; 3 (2): [141-149]

سلامت عمومی سالمندان

ارتباط میزان علاقه اجتماعی با سلامت عمومی سالمندان غیرمقیم و مقیم در مراکز سالمندان شهرستان اردبیل

اکبر عطادخت،¹ رقیه زارع²ونرگس کرامتی تپراقلو³

*1. استادیار گروه آموزشی روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران (نویسنده مسئول) تلفن: 33516686-045، نمابر: 33510132-045، atadokht@uma.ac.ir

2. کارشناس ارشد مشاوره توان‌بخشی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

3. کارشناس ارشد روانشناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اردبیل، اردبیل، ایران

چکیده

زمینه و هدف: سلامت عمومی سالمندان به دلیل پدیده افزایش جمعیت آن‌ها، یکی از مهمترین چالشهای اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی قرن بیستویکم به شمار میرود. این مطالعه با هدف بررسی ارتباط علاقه اجتماعی سالمندان با سلامت عمومی سالمندان مقیم و غیرمقیم در مراکز سالمندان انجام شد.

مواد و روشها: روش مطالعه توصیفی همبستگی بود و جامعه آماري آن متشکل از كليه زنان و مردان سالمند مقیم در سراي سالمندان و غيرمقيم شهر اردبيل در سال 1393 بودند. 56 سالمند مقیم مراکز به‌صورت تصادفی و 53 نفر سالمند غیرمقیم به‌صورت هدفمند انتخاب‌شده و با استفاده از پرسشنامه سلامت عمومي گلدبرگ (GHQ-28) و مقياس علاقه اجتماعي سوليمان (SSSI) مورد ارزیابی قرار گرفتند. دادهها با آزمونهای آماری کایاسکوئر، تحلیل واریانس یکعاملی، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه تحلیل شد.

یافتهها: بین علاقه اجتماعی سالمندان و نشانگانهای سلامت عمومی آن‌ها در هر دو گروه رابطه منفی وجود دارد و علاقه اجتماعی در سالمندان مقیم مراکز 62 تا 87% و در سالمندان غیرمقیم 78 تا 86% از واریانس مؤلفههای سلامت عمومی را تبیین میکند (001/0p<). همچنین میانگین اضطراب سالمندان مقیم در مراکز کمتر و میانگین اختلال در کارکرد اجتماعی سالمندان غیرمقیم بیشتر بود (05/0>p).

نتیجهگیری: شناسایی و تقویت میزان علاقه اجتماعی سالمندان مقیم و غیرمقیم در مراکز میتواند به‌عنوان مداخلهای اثربخش در راستای پیشگیری و ارتقاء سلامت عمومی سالمندان، مورداستفاده متخصصان، خانوادهها و خود سالمندان قرار گیرد.

نوع مقاله: مطالعه پژوهشی.

کلیدواژهها: سالمند، سلامت عمومی، علاقه اجتماعی، مراکز سالمندان، اردبیل.

t استناد: عطادخت الف، زارع ر، کرامتیتپراقلو ن. ارتباط میزان علاقه اجتماعی با سلامت عمومی سالمندان غیرمقیم و مقیم در مراکز سالمندان شهرستان اردبیل. فصلنامه آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت. تابستان 1394؛3 (2): [141-149].

مقدمه

امروزه با پیشرفت و گسترش علوم بهداشتی، هر سال بر شمار سالمندان جهان افزوده می‌شود (1) و طبق ارزیابیهای اتحادیه اروپا نسبت جمعیت بالای 60 سال اروپا از 22% در سال 2000 به 30% در سال 2025 و 34% در سال 2050 خواهد رسید (2). تخمین زده‌شده که در سال 2016 افراد 65 سال به بالا بیشتر از کودکان زیر 5 سال باشند (3). در ایران نیز بر اساس سرشماری عمومی 1390 سالمندان بالای 65 سال 7/5% از کل جمعیت کشور را شامل می‌شوند که در مقایسه با سرشماری سال 1385، 5/0% افزایش نشان میدهد (4) و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2050 به بیش از 25 میلیون نفر برسد که روندی سریع‌تر از سایر گروه‌های جمعیتی خواهد داشت. با توجه به افزایش شاخص امید به زندگی در جهان و ایران، تغییرات ساختمان سنی جمعیت ایران از سال 1355 تا 1390 و قرار گرفتن پیک سنی جمعیت در سنین 25-29 سال (4) انتظار میرود که آمار سالمندان ایرانی در سالهای آینده افزایش قابل‌توجهی نشان دهد.

بهطور کلی، سلامت عمومی سالمندان آشفته است و علاوه بر بیماریهای شایع این دوره مانند فشارخون بالا، بیماریهای قلبی، بیماریهای عصبی و سرطان، اختلالات افسردگی (5-8)، اضطراب (7)، زوال عقل، استرس عصبی و اختلال خواب (6) نیز درصد زیادی از سالمندان را مبتلا میسازد. یکسوم مراجعهکنندگان سرپایی سالمند به کلینیک‌های روان‌شناختی از اختلال روانی رنج می‌برند (9) و اختلالات افسردگی، شناختی و اضطرابی به ترتیب شایعترین اختلالهای روانی به شمار میآید. متوسط میزان خودکشی در بین افراد بالای 65 سال 3/29 در صد هزار نفر و نرخ تمایل به خودکشی 4/61 در صد هزار نفر گزارش‌شده است (10). افسردگی دومین علت ناتوانیهای دوره سالمندی است و افرادی که در طول زندگی دچار افسردگی شدند، در دوره سالمندی افسردگی مضاعف را تجربه می‌کنند (11). بنابراین، تأمین سلامت عمومی سالمندان ازجمله مسائلی است که توجه ویژه‌ای را می‌طلبد.

بسیاری از مطالعات تجربی در دو دهه گذشته اثربخشی تعامل اجتماعی، اعتماد اجتماعی و انسجام جامعه در بهبود سلامتی افراد را موردبررسی قرار داده‌اند (12). یکی از نظریاتی که بر اهمیت تعاملات اجتماعی در سلامت روان تأکید دارد نظریه آدلر است که معتقد بود انسان اساساً موجودی اجتماعی است و علاقه اجتماعی که بنیادیترین مفهوم نظریه اوست، زیربنای سلامت عمومی است (13). آدلر معتقد بود داشتن علاقه نسبت به همسالان و نگرش مثبت نسبت به همکاری با دیگران در دوران کودکی باعث داشتن سلامت روانی در بزرگ‌سالی میشود و از نظر وی علاقه اجتماعی پایه و اساس تمام پیشرفتهای مهم تمدن است و هستی انسان تنها با برخورد مناسب با دیگران و عضویت او در جامعه باارزش است (14). لیک و لیک^{^[1]} در پژوهشی (15) نشان دادند که داشتن گرایش اجتماعی با رضایت از زندگی، صمیمیت، خلاقیت، خودشکوفایی، اعتمادبه‌نفس و ارزش‌های سازگار رابطه مثبت و با بیگانگی، عواطف منفی و پریشانی روان‌شناختی رابطه منفی دارد. زندگی با سایر اعضای خانواده بر سلامت جسمانی و روانی سالمندان تأثیر مثبت دارد (16) و روابط با افراد دیگر غیر از اعضای خانواده نیز در خوب بودن سالمندان تأثیر دارد. به‌طورکلی، تعاملات مکرر اجتماعی، شانس پیدا کردن حمایت اجتماعی و ارتباطات اجتماعی و فعالیت‌های اجتماعی را برای داشتن یک سالمندی موفق افزایش میدهد (17).

انجام این مطالعه حداقل به سه دلیل ضرورت داشت: 1-افزایش روزافزون جمعیت سالمندان در جهان مخصوصاً در ایران به گواه سرشماریهای انجام‌شده (4)؛ 2-افزایش روزافزون جمعیت سالمندان تنها و مشکلات فراوان ناشی از تنهایی که به یک نگرانی مهم در سطح بین‌المللی تبدیل‌شده (18)؛ و 3- خلأهای پژوهشی موجود در زمینه ارتباط علاقه اجتماعی با سلامت عمومی سالمندان علیرغم وجود مطالعات متعدد که بر نقش تعاملات و ارتباطات در سلامت روانی سالمندان دلالت دارند. لذا این مطالعه با هدف بررسی ارتباط علاقه اجتماعی با سلامت عمومی سالمندان غیرمقیم و مقیم در مراکز سالمندان انجام گرفت.

مواد و روشها

روش اين مطالعه توصیفی همبستگی بود و جامعه آماري آن متشکل از کليه زنان و مردان سالمند غيرمقیم (به تعداد تقریبی 15820 نفر) و مقيم در سراي سالمندان شهر اردبيل در سال 1393 (125=N) بودند. نمونه پژوهش شامل 109 نفر (به دلیل تعداد گروه‌ها و متغیرهای موردبررسی) بود که 56 نفرشان مقیم در سرای سالمندان بوده و با روش تصادفی انتخاب‌شده و 53 نفرشان غیرمقیم كه با روش نمونهگيري هدفمند انتخاب شدند. معیارهای ورود نمونهها عبارت بودند از: 1- مبتلا نبودن به بیماری جسمانی مزمن؛ 2- مبتلا نبودن به زوال عقل (دمانس) و سایر اختلالات شناختی. برای جمعآوری دادهها نیز از ابزارهای زیر استفاده شد:

1- پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ (GHQ-28): این پرسشنامه شامل 28 سؤال و 4 مقیاس فرعی نشانگان جسمانی، نشانگان اضطراب و بیخوابی، نشانگان اختلال در کارکرد اجتماعی و نشانگان افسردگی است. نوع سؤالات چهارگزینه‌ای بوده و شيوه نمرهگذاري آن بر اساس ليكرت است و گزینهها به‌صورت 0، 1، 2 و 3 نمرهگذاری میشوند. نمره کل هر فرد از حاصل جمع نمرات 4 مقیاس فرعی بهدستمیآید و امتیاز 0 تا 27 نشانه سلامت عمومی مطلوب، 28 تا 55 نشانه سلامت عمومی متوسط، 56 تا 84 نشانه سلامت عمومی در حد نامطلوب است. این پرسشنامه در مطالعه پالاهنگ و همكاران (19) معتبر گزارش‌شده و ضریب پایایی آن (با روش کارآزمایی) 91/0 بوده است.

2- مقياس علاقه اجتماعي سوليمان^{^[2]} (SSSI): این مقیاس که توسط سلیمان ساخته‌شده شامل 50 سؤال است و دو مؤلفه «علاقه و اعتماد به دیگران» و «اعتماد به خود و خوشبینی نسبت به دنیا» را به‌صورت عینی و خودگزارشی موردسنجش قرار میدهد. جمع نمرات 50 سؤال نیز میزان علاقه اجتماعی کل را نشان میدهد. ضریب پایایی این مقیاس به روش کودرریچاردسون 20 در مطالعه سولیمان 91/0 و ضریب همسانی آن با روش بازآزمایی 93/0 گزارش‌شده است. ضریب اعتبار همزمان SSSI، 71/0 بوده و همبستگی نمره کل با مؤلفه اول 87/0 و با مؤلفه دوم 90/0 گزارش‌شده است (20). ضریب آلفای کرونباخ این مقیاس در مطالعه حاضر 92/0 بود.

برای جمعآوری دادهها ابتدا با مراکز سالمندان (2 مرکز سالمندان مرد و 1 مرکز زنان) هماهنگیهای لازم انجام گرفت و بعد از حضور پرسشگر در مراکز، نمونه انتخاب‌شده با ارائه توضیحات مقدماتی در جریان کل فرایند پژوهش قرار میگرفت و در صورت رضایت ایشان، پرسشنامه به‌صورت انفرادی جهت تکمیل در اختیارش قرار میگرفت و بعد از پاسخگویی جمعآوری میشد. برای جمعآوری دادههای سالمندان غیرمقیم نیز دقیقاً به همان ترتیب فوق ولی در اماکن عمومی انجام شد. لازم به ذکر است که در مورد برخی از نمونههای هر دو گروه که به هر دلیل قادر به پاسخگویی کتبی به سؤالات پرسشنامه نبودند، سؤالات شفاهاً و بدون کم‌وکاست توسط پرسشگر برای وی خوانده میشد. برای تجزیه‌وتحلیل دادهها نیز علاوه بر آمار توصیفی از آزمونهای کایاسکوئر، تحلیل واریانس یک عاملی، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه بر روی SPSS16 استفاده شد.

یافتهها

تعداد 56 نفر سالمند مقیم در مرکز سالمندان با میانگین سنی 56/65 و انحراف‌معیار 97/8 و 53 نفر سالمند غیرمقیم با میانگین سنی 39/65 و انحراف‌معیار 29/9 موردمطالعه قرار گرفتند که بین میانگین سنی دو گروه تفاوت معناداری وجود نداشت (05/0<p). جدول 1 ویژگی‌های جمعیتشناختی نمونهها را در دو گروه نشان میدهد. جدول 1 نشان میدهد که بین دو گروه سالمندان مقیم و غیرمقیم از لحاظ جنسیت تفاوت وجود ندارد (05/0<p) ولی از لحاظ تحصیلات و وضعیت اقتصادی سالمندان مقیم در مراکز، پایینتر از سالمندان غیرمقیم بودند (05/0>p).

جدول 1. مقایسه ویژگی‌های جمعیتشناختی سالمندان غیرمقیم و مقیم در مراکز سالمندان

p	کایاسکوئر	سالمندان غیرمقیم	سالمندان مقیم	گروه‌ها	متغیرها
35/0	86/0	61/60	78/52	مذکر		جنسیت
		39/39	22/47	مؤنث
001/0>	15/32	3/30	22/72	بی‌سواد		تحصیلات
		24/24	44/19	ابتدایی
		15/15	0	سیکل
		27/27	33/8	دیپلم
		03/3	0	بالاتر
001/0>	74/74	12/12	33/83	ضعیف		وضعیت اقتصادی
		85/48	67/16	متوسط
		39/39	0	خوب
001/0>	15/67	0	11/36	مجرد		وضعیت تأهل
		88/87	44/19	متأهل
		12/12	44/44	بیوه

جدول 2 نشان میدهد که بین دو گروه سالمندان مقیم و غیرمقیم از لحاظ متغیرهای اضطراب و اختلال در کارکرد اجتماعی تفاوت معنادار وجود دارد (05/0>p) و مقایسه میانگینها حاکی از بالا بودن میزان اضطراب سالمندان غیرمقیم و پایینتر بودن نمره اختلال در عملکرد اجتماعی در سالمندان مقیم میباشد. بین دو گروه در بقیه متغیرها تفاوت معنیداری وجود نداشت (05/0<p).

جدول 2. تحلیل واریانس علاقه اجتماعی و مؤلفههای سلامت عمومی سالمندان غیرمقیم و مقیم مراکز سالمندان

متغیرها	سالمندان مقیم		سالمندان غیرمقیم		درجه آزادی	میانگین مجذورات	F	p
متغیرها	میانگین	انحراف‌معیار	میانگین	انحراف‌معیار	درجه آزادی	میانگین مجذورات	F	p
علاقه اجتماعی	03/25	83/12	85/22	06/14	1	54/163	91/0	34/0
علائم جسمانی	72/6	47/4	67/5	29/3	1	37/38	46/2	12/0
اضطراب	50/5	84/3	97/6	87/4	1	38/74	90/3	050/0
اختلال در کارکرد اجتماعی	69/8	43/3	58/6	51/4	1	57/154	75/9	002/0
افسردگی	11/4	59/4	64/3	41/4	1	76/7	38/0	54/0

نتایج جدول 3 نشان میدهد که هم در گروه سالمندان مقیم و هم در گروه سالمندان غیرمقیم مراکز سالمندان، بین علاقه اجتماعی سالمندان و مؤلفههای سلامت عمومی آن‌ها رابطه منفی وجود دارد (05/0>p).

جدول 3. ماتریس همبستگی علاقه اجتماعی و مؤلفههای سلامت عمومی در سالمندان غیرمقیم و مقیم مراکز سالمندان

متغیرها	1	2	3	4	5
1. علاقه اجتماعی	-	^**87/0-	^**83/0-	^**62/0-	^**79/0-
2. علائم جسمانی	^**78/0-	-	^**70/0-	^*39/0-	^**58/0-
3. اضطراب	^**86/0-	^**68/0-	-	^**38/0-	^**50/0-
4. اختلال در کارکرد اجتماعی	^**81/0-	^**51/0-	^**53/0-	-	^*29/0-
5. افسردگی	^**82/0-	^**47/0-	^**59/0-	^**60/0-	-

* 05/0>p و ** 01/0>p

«قسمت بالای قطر فرعی ماتریس ضرایب همبستگی بین متغیرها در سالمندان مقیم و قسمت پایین ضرایب همبستگی سالمندان

غیرمقیم را نشان میدهد»

جدول 4 نشان میدهد که مدل مربوط به پیشبینی مؤلفههای سلامت عمومی از روی متغیر علاقه اجتماعی هم در سالمندان مقیم مراکز سالمندان و هم در سالمندان غیرمقیم معنادار بوده (001/0p<) و 62 تا 87% از واریانس مؤلفههای سلامت عمومی سالمندان مقیم مراکز و 78 تا 86% از واریانس مؤلفههای سلامت عمومی سالمندان غیرمقیم به وسیله متغیر علاقه اجتماعی توجیه میکند.

جدول 4. تحلیل رگرسیون مؤلفههای سلامت عمومی بر اساس علاقه اجتماعی در سالمندان غیرمقیم و مقیم مراکز سالمندان

p	t	ß	p	F	R²	R	متغیر ملاک	گروه‌ها
001/0>	81/14	87/0-	001/0>	41/219	76/0	87/0	علائم جسمانی	سالمندان مقیم
001/0>	36/12	83/0-	001/0>	67/152	69/0	83/0	اضطراب
001/0>	63/6	62/0-	001/0>	95/43	39/0	62/0	اختلال در کارکرد اجتماعی
001/0>	74/10	79/0-	001/0>	3/115	62/0	79/0	افسردگی
001/0>	06/10	78/0-	001/0>	13/101	61/0	78/0	علائم جسمانی	سالمندان غیرمقیم
001/0>	69/13	86/0-	001/0>	39/187	74/0	86/0	اضطراب
001/0>	12/11	81/0-	001/0>	57/123	66/0	81/0	اختلال در کارکرد اجتماعی
001/0>	50/11	82/0-	001/0>	28/132	67/0	82/0	افسردگی

«متغیر پیش بین: علاقه اجتماعی»

بحث

هدف از اين پژوهش بررسي ارتباط علاقه اجتماعی با سلامت عمومی سالمندان غیرمقیم و مقیم در مراکز سالمندان بود. نتايج اين پژوهش نشان داد كه بین علاقه اجتماعی و نشانگانهای سلامت عمومی در دو گروه سالمندان غیرمقیم و مقیم در مراکز رابطه معنادار وجود داشته و علاقه اجتماعي پیش‌بینی‌کننده نشانگانهای سلامت عمومي سالمندان مي‌باشد. نتايج پژوهش حاضر با مطالعه آديمي و فارايولا^{^[3]} در سال 2014 مبني بر رابطه معني‌دار بين سطح رضايت از زندگي افراد و سطح شركت در فعاليت‌ها (21)، مطالعه اسپري^{^[4]} در سال 2011 مبني بر ارتباط قوي بين علاقه اجتماعي، معنويت و تندرستي (22)، مطالعه احمد و همکاران^{^[5]} در سال 2010 مبني بر همبستگي منفي و معنا‌دار بين حمايت اجتماعي و پريشاني رواني (اضطراب، افسردگي، اعتمادبه‌نفس پايين) (23)، مطالعه بارلو، توبين و اسميت^{^[6]} در سال 2009 مبني بر همبستگي معنا‌دار بين علاقه اجتماعي و اميد و خوشبيني و پيش‌بينيپذيرتر بودن علاقه اجتماعي توسط خوش‌بيني (24)، مطالعه لوندس^{^[7]} در سال 2008 مبني بر بالابردن علاقه اجتماعي براي درمان افسردگي در سالمندان (25) و با نتایج مطالعه شوارتز^{^[8]} در سال 2007 مبني بر نقش داشتن علاقه اجتماعي در افزايش تندرستي افراد سالم و بيمار (26) همخوانی دارد.

در تبیین رابطه علاقه اجتماعی با سلامت میتوان اشاره نمود که بین این دو متغیر رابطه دوسویه وجود دارد. به این صورت که علاقه اجتماعی هم عامل و هم معلول سلامت روانی می‌تواند باشد. افرادي كه علاقه اجتماعي بالايي دارند، اغلب سالم‌تر هستند (22) و داشتن علاقه اجتماعی بالا میتواند در نگرشها، ارتباطات و تعاملات افراد تأثیر مثبت داشته باشد و از این طریق افراد میتوانند شبکه اجتماعی قوی را برای خود تدارک ببینند و میزان حمایت اجتماعی ادراک‌شده خود را بالا ببرند. ازآنجاکه حمایت اجتماعی نقش سپر و ضربهگیر را در مقابل استرس ایفا میکند، از میزان آسیبپذیری فرد در برابر استرس کاسته میشود. بنابراین افزایش علاقه اجتماعي میتواند با سلامت رواني و تعامل اجتماعي سازنده در ارتباط باشد (24).

همچنین نتایج نشان داد که بین دو گروه سالمندان مقیم و غیرمقیم از لحاظ متغیرهای اضطراب و اختلال در کارکرد اجتماعی تفاوت معنادار وجود دارد و میانگین اضطراب سالمندان غیرمقیم بیشتر از سالمندان مقیم بوده و میزان اختلال در عملکرد اجتماعی سالمندان مقیم بیشتر از سالمندان غیرمقیم میباشد. بین دو گروه در بقیه متغیرها تفاوت معناداری وجود نداشت. این یافته با نتایج مطالعات مؤمنی و همکاران در سال 1392 مبنی بر سلامت روانی بالاتر سالمندان غيرمقيم در مراکز نسبت به سالمندان مقيم و همچنین سلامت روانی بهتر سالمندان غیر تنها نسبت به سالمندان تنها (27)، مطالعه شيميدا و همکاران^{^[9]} در سال 2014 مبني بر شيوع بیشتر انزواي اجتماعي در سالمندان تنها در مقايسه با سالمندان ساكن خانه (28)، مطالعه ورنر و سيگال-كارپاس^{^[10]} در سال 2014 مبني بر ارتباط قوي بين مشكلات سلامتي و وضعيت شناختي ضعيف و زوال عقل در افزايش تمايل به ورود سالمندان به مراكز و نداشتن حمايت اجتماعي (29)، مطالعه ساگا و همکارن^{^[11]} در سال 2013 مبني بر بيشتر بودن بي‌اختياري مدفوع در سالمندان مقيم در خانه‌هاي سالمندان (30)، مطالعه نوحي، كريمي و ايرانمنش در سال 1392 مبني بر ترس بيشتر سالمندان مقيم در خانه از مرگ در مقایسه با سالمندان مقيم در مركز (31)، مطالعه شمسي در سال 1390 مبني بر شيوع كليه عوامل خطرزاي بيماري‌هاي عروق كرونر به جز فعاليت‌هاي ورزشي، تحرك و رويارويي با استرس در سالمندان غيرمقيم نسبت به سالمندان مقيم خانه‌هاي سالمندان (32)، مطالعه شريفيدرآمدي و پناهعلي در سال 1390 (33) و كوك، بردن و ساديراج^{^[12]} در سال 2013 مبني بر ميزان شادكامي بالاتر سالمندان ساكن منزل نسبت به سالمندان مقيم در مراكز (34) همخوانی دارد. مطالعه دوميت، ناصر و هانا^{^[13]} در سال 2014 نیز نشان داده كه اكثر سالمندان مقيم خانه‌هاي سالمندان، سلامت اجتماعي- اقتصادي ضعيفي دارند و اينكه رابطه مثبت و قوي بين سن و اختلال عملكرد و سوءتغذيه وجود دارد (35). اكثر سالمندان مقيم خانه‌هاي سالمندان دچار پوكي استخوان هستند (36). بين اختلالات زمينه‌اي با وضعيت تغذيه سالمندان مقيم در سراي سالمندان ارتباط معنا‌داري وجود دارد (37). در تبیین این یافته میتوان به این نکته اشاره کرد که براي سالمندان از دست دادن بهداشت، روابط، اضطراب از دست دادن ديگران به‌شدت كيفيت زندگي را تضعيف مي‌كند. سالمندان مقيم در مراكز سالمندان اکثراً افرادي تنها هستند و كسي را در زندگي خود ندارند و از نظر جسمي دچار مشكل میباشند. همین‌طور سالمندان غيرمقيم در مراكز سالمندان نسبت به سالمندان مقيم اضطراب بيشتري در مورد هزینه‌های زندگي، تنها شدن و مشكلات جسماني خود داشتند. اين امر ممكن است سبب بالا رفتن اضطراب آن‌ها شده باشد.

از محدودیتهای این مطالعه میتوان به محدود بودن جامعه آماری به سالمندان شهر اردبیل که دارای ویژگی‌های خاص فرهنگی و اقلیمی می‌باشد و همچنین به کنترل نشدن مشکلات جسمانی سالمندان موردبررسی اشاره نمود. پیشنهاد میشود که در پژوهشهای آتی از ابزارهای دیگری مانند مصاحبه، مشاهده و سنجشهای فیزیولوژیک برای بررسی موضوع استفاده شود، در شهرهای دیگر نیز چنین مطالعاتی انجام گیرد و کنترل بیشتری بر روی مشکلات جسمانی، سابقه اقامت در مراکز سالمندان و میزان حمایتهای خانوادگی سالمندان صورت گیرد. به متخصصین بهداشتی شاغل در طب سالمندی نیز توصیه میگردد که در اقدامات خود برای ارتقاء بهداشت عمومی سالمندان به علاقه اجتماعی آن‌ها نیز توجه شود.

نتیجهگیری: این مطالعه در کل نشان داد که علاقه اجتماعی با سلامت عمومی سالمندان ارتباط دارد و شناسایی و تقویت میزان علاقه اجتماعی سالمندان غیرمقیم و مقیم در مراکز میتواند به‌عنوان مداخلهای اثربخش در راستای پیشگیری و ارتقاء سلامت عمومی سالمندان، مورداستفاده متخصصان، خانوادهها و خود سالمندان قرار گیرد. همچنین کارکرد اجتماعی آشفتهتر سالمندان مقیم در مراکز نسبت به سالمندان غیرمقیم حاکی از ضرورت توجه بیشتر به کارکردهای اجتماعی سالمندان مقیم مراکز میباشد.

سپاسگزاری

پژوهشگران بر خود لازم میدانند که ضمن سپاسگزاری از مسئولین محترم مراکز سالمندان، از تمامی افراد شرکتکننده در مطالعه که با پاسخگویی صادقانه به سؤالات، زمینه را برای نتیجهگیری دقیقتر فراهم نمودند صمیمانه تشکر و قدردانی نمایند.

References:

1- Hojjati H, Sharifnia H, Hassanalipour S, Akhonzadeh G, Asayesh H. The effect of reminiscence on the amount of group self-esteem and life satisfaction of the elderly. Journal of Urmia Nursing And Midwifery Faculty. 2011;9(5):0-.