زمینه و هدف: سالانه صدها میلیون نفر از مردم جهان از حوادث و بلایای طبیعی و انسان‌ساخت متأثر می‌شوند و حدود ۸۰ درصد از این افراد را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند. زنان و دختران به دلایل مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و بهداشتی در برابر بلایا از آسیب‌پذیری بیشتری برخوردار هستند. بدین منظور مطالعۀ حاضر با هدف بررسی تأثیر آوارگی بر سلامت روانی و اجتماعی زنان صورت گرفته است.
مواد و روش‌ها: این پژوهش مروری ـ تحلیلی است که از طریق جستجوی مقالات در پایگاه‌های اطلاعاتی داخلی SID, Magiran وIrandoc و پایگاه‌های اطلاعاتی خارجی Web of Science، Scopus، Pubmed، Google Scholar و با استفاده از کلیدواژههای آسیب‌پذیری روانی، سلامت روان، زنان در بلایا، آوارگان، حوادث و بلایا و ترکیبات احتمالی آنها بررسی شد.
یافته‌ها: باتوجه به نیازهای متفاوت زنان در بلایا از جمله محرومیت‌ها در دسترسی به خدمات سلامت، مراقبت‌های بارداری و نگرانی‌های خاص بهداشتی، اجبار در تغذیۀ کودکان و احتمال خشونت جنسی و ابتلا به بیماری‌های منتقلۀ جنسی، وابستگی عاطفی و اقتصادی، مشکل در تعاملات اجتماعی زنان، آسیب‌پذیری این گروه در شرایط آوارگی را می‌توان در ابعاد پنج‌گانۀ ۱) سلامت ۲) خودمراقبتی ۳) وضعیت معیشت ۴) سرمایۀ اجتماعی و ۵) حمایت اجتماعی طبقهبندی کرد.
نتیجه‌گیری: در حوادث و بلایا موانع فرهنگی، مشکلات تهدیدکنندۀ سلامت جسمی و همچنین موانع ارتباطی و تکلم به زبان کشور میزبان و مشکلات اجتماعی و اقتصادی مهم‌ترین چالش‌های زنان هستند که منجر به ایجاد اختلالات روانی می‌شوند. بنابراین بایستی برنامه‌های پیشگیری، آمادگی و پاسخ مبتنی بر نیازها و چالش‌های زنان و با مشارکت آنها طراحی شده و حمایت سیاسی و اقتصادی کافی از جانب دولت‌ها و سازمان‌های درگیر به این برنامه‌ها اختصاص داده شود.
