زمینه و هدف: کارآفرینان اجتماعی می توانند اثربخش تر از دولت ها نیازهای اساسی برای آب، فاضلاب، مراقبتهای بهداشتی اولیه یا مراقبتهای تخصصی را پاسخ دهند. با توجه به عدم وجود الگوی کارآفرینی اجتماعی در آموزش و پیشگیری دیابت در ایران، این مطالعه با رویکرد نظریه داده بنیاد به طراحی الگو از دیدگاه متخصصان و کارآفرینان فعال در این حوزه پرداخته است.
مواد و روش ها: این پژوهش یک مطالعه کیفی است که با روش داده بنیاد انجام شد. انتخاب شرکتکنندگان با روش نمونهگیری نظری بود. معیارهای انتخاب شامل فعالان بخش دیابت، کار آفرینان اجتماعی، مسوولین وزارت بهداشت در حوزه دیابت، سازمانهای مردم نهاد بودند. نمونه گیری تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. حد اشباع 12 نفر بود. گردآوری داده ها با استفاده از مصاحبه های عمیق انجام شد. بر اساس روش گراندد تئوری اشتراووس و کوربین(2014) مصاحبه ها تحلیل گردید. فرایند تحلیل از طریق نرم افزار اطلس تی آی نسخه 9 انجام گردید.
یافته ها: تعداد 435 کد اولیه در قالب 21 زیر مضمون و 12 مقوله شناسایی گردید. الگوی کارآفرینی اجتماعی شامل پیشایندها، مداخلات و تعاملات و پیامدها بود. پیشایندها شامل آموزش و توانمند سازی، محرومیت زایی، جذب و تولید منابع، حفاظت مالی و حمایت طلبی بود. مداخلات و تعاملات شامل آموزش آبشاری و همتایان، تامین مالی و سرمایه گذاری، توانمند سازی و ظرفیت سازی سمن ها، جهت دهی و هدایت بیماران، کسب انتفاع و سود آوری مالی، مشاوره و پژوهش، همکاری و هماهنگی بین بخشی و در نهایت پیامدها شامل مقولات ارتقای سواد سلامت، بین المللی سازی اقدامات، حرفه ای گرایی در پیشگیری و آموزش دیابت، مراکز تخصصی دیابت، نظارت و پایش دیابت بوده است.
نتیجه گیری: برای اثربخشی بیشتر فعالیت های آموزش و پیشگیری دیابت باید از الگوهای مدرن و سازمان یافته تر مانند کارآفرینی اجتماعی بهره گرفت. بازمهندسی ساختار انجمن ها، بازتعریف نقش و تعاملات با وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و استفاده از بازرایابی اجتماعی و کسب انتفاع و مدیریت هزینه ها می تواند در پیشبرد اهداف برنامه های ملی پیشگیری و کنترل دیابت در کشور نقش به سزایی داشته باشد. با اتخاذ رویکردهای نوآورانه در ارتقای سلامت و تندرستی جامعه می توان آموزش و پیشگیری دیابت را اجرا نمود.
Bonabi Naghadeh P, Edalatian Shahriari J, Zaboli R. Designing a Model of Social Entrepreneurship in Diabetes Education and Prevention in Iran: A Grounded theory. Iran J Health Educ Health Promot 2023; 11 (4) :365-379 URL: http://journal.ihepsa.ir/article-1-2462-fa.html
بنابی نقده پروین، عدالتیان شهریاری جمشید، زابلی روح اله. طراحی الگوی کارآفرینی اجتماعی در آموزش و پیشگیری دیابت در ایران با رویکرد داده بنیاد. آموزش بهداشت و ارتقای سلامت. 1402; 11 (4) :365-379