زمینه و هدف: سازگاری مهم‌ترین نشانه سلامت روان است. شناسایی عواملی که می‌تواند بر سازگاری تأثیرگذار باشد حائز اهمیت است. هدف این مطالعه تعیین ارتباط سازگاری فردی و اجتماعی با منبع کنترل و جنسیت در دانش‌آموزان تیزهوش دبیرستانی کرمانشاه است.
مواد و روش‌ها: این مطالعه‌ مقطعی از نوع توصیفی و تحلیلی است که روی 106 دانش‌آموز تیزهوش دبیرستانی شهر کرمانشاه که به روش تصادفی انتخاب شده بودند، انجام شد. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه‌های استاندارد منبع کنترل راتر، آزمون شخصیتی کالیفرنیا در 12 بعد سازگاری فردی و اجتماعی و پرسشنامه جمعیت‌شناختی بود. داده‌های به‌دست‌آمده از تکمیل پرسشنامه‌ها با استفاده از آزمون‌های ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل واریانس دوطرفه تجزیه‌وتحلیل شد.
یافته‌ها: میان سازگاری فردی و جنسیت دانش‌آموزان تیزهوش موردبررسی تفاوت معنادار دیده نشد. اما سازگاری اجتماعی دختران تیزهوش بیش از پسران تیزهوش بود (03/0p<). جنس و منبع کنترل با سازگاری فردی کنش متقابل داشت (01/0p<)؛ به‌طوری‌که دختران با منبع کنترل درونی از سازگاری فردی بالاتری نسبت به دختران با منبع کنترل بیرونی برخوردار بودند (01/0p<). تعامل جنس و منبع کنترل بر سازگاری اجتماعی معنادار نبود. از بین مؤلفه‌های سازگاری فردی، نشانگان عصبی، تمایلات واپس‌زده و احساس وابستگی و از بین مؤلفه‌های سازگاری اجتماعی، قالب‌های اجتماعی، روابط خانوادگی، روابط مدرسه با منبع کنترل همبستگی منفی معناداری داشتند.
نتیجه‌گیری: منبع کنترل به‌عنوان یک عامل مرتبط با سازگاری فردی دانش‌آموزان تیزهوش موردبررسی و جنسیت به‌عنوان یک عامل مرتبط با سازگاری اجتماعی آنان مطرح است.
نوع مقاله: پژوهشی