Effective Factors related to Fast-foods Consumption in Bandar Abbas: A Community-Based Study

Sakineh Dadipoor,¹ Abdoulhhossain Madani,² Amin Ghanbarnejad,³ Ali Safari Moradabadi,^4*Firouz Amani,⁵ Marzieh Hosseini,⁶& Hamideh Yeganeh⁶

1. M.Sc. Student of Health Education, Hormozgan Fertility and Infertility Research Center, Hormozgan University of Medical Sciences (HUMS), Bandar Abbas, Iran.

2. Departments of Public Health, Social Determinants in Health Promotion Research Center, School Promotion, School of Health, HUMS, Bandar Abbas, Iran.

3. MSc in Biostatistics, Social Determinants in Health Promotion Research Center, School of Health, HUMS, Bandar Abbas, Iran.

*4. M.Sc. Student of Health Education, Student Research Committee, HUMS, Bandar Abbas, Iran. (Corresponding Author) Alisafari_31@yahoo.com

5. Assistant Professor of biostatistics, Ardabil University of Medical Sciences (ARUMS), Ardabil,Iran.

6. BSc. Student Public Health, Student Research Committee, HUMS, Bandar Abbas, Iran.

ABSTRACT

Background and objective: In recent decades there has been a growing increase in the consumption of fast-foods. As a result of over-consumption of these high-calorie and fatty foods and the unbalance between the received and consumed energy, the chance of affliction with cardiovascular diseases and diabetes in individuals has rised. The present research sought to determine the effective factors related to the consumption of fast-foods in Bandar Abbas in 2013.

Methods: The present research was descriptive/analytic and of a cross-sectional type. Research population was comprised of 600 fast-food consumers. The samples were selected using a combination of cluster sampling and convenient sampling. The instrument used for gathering data was a researcher-made questionnaire (RMQ) to measure the reasons for people’s tendency toward consuming fast-foods. The validity of the questionnaire was confirmed by experts and its reliability was established in the pilot study. SPSS16 was used to analyze the data. Descriptive statistics (mean, SD, frequency and percentage) as well as analytical statistics (ANOVA and Chi-squared test) were used. Significance level was set at <0.05.

Results: 52% of subjects were male and 303 (50.5%) of them preferred pizza among fast-foods. Fast-food consumption was most prevalent among individuals below 25 years of age. Subjects with university degrees consumed fast-food more than others.

Conclusion: Consuming fast-foods was more prevalent among youngster and those with academic degrees. Place of residence, education and employment could be involved in the recurrent consumption of fast foods.

Paper Type: Research Article

Keywords: Feeding behavior, Eating behavior, Consumption status, Fast foods, Ready-Prepared foods, Health, Life style.

u Citation: Dadipoor S, Madani A, Ghanbarnejad A, Safari Moradabadi A, Amani F, Hosseini M, & Yeganeh H. Effective factors related to fast-foods consumption in Bandar Abbas: A community-based study. Journal of Health Education and Health Promotion 2014;2(2): [77-86].

رفتار تغذیهای

عوامل مرتبط با مصرف غذاهای آماده در شهر بندرعباس: یک مطالعه مبتنی بر جمعیت

سکینه دادیپور،¹ عبدالحسین مدنی،² امین قنبرنژاد،³ علی صفریمرادآبادی،⁴^* فیروز امانی،⁵ مرضیه حسینی⁶و حمیده یگانه⁶

1. دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش بهداشت، مرکز تحقیقات باروری و ناباروری هرمزگان، دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، بندرعباس، ایران.

2. دانشیار، گروه بهداشت عمومی، مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی در ارتقاء سلامت، دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، بندرعباس، ایران.

3. کارشناس ارشد آمار زیستی، دانشکده بهداشت، مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی در ارتقاء سلامت، دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، بندرعباس، ایران.

*4. دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش بهداشت، کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، بندرعباس، ایران. (نویسنده مسئول) Alisafari_31@yahoo.com

5. استادیار آمار زیستی، دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، اردبیل، ایران.

6. دانشجوی کارشناسی بهداشت عمومی، کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، بندرعباس، ایران.

چکیده

زمینه و هدف: افزایش قابل‌توجهی در مصرف غذاهای آماده یا فست فودها در دهه‌های اخیر دیده‌شده است. درنتیجه استفاده زیاد از این غذاهای پرکالری و چرب و عدم تعادل بین انرژی دریافتی و مصرفی، شانس ابتلا به دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی در افراد به‌شدت افزایش داده است. مطالعه حاضر با هدف تعیین عوامل مرتبط با مصرف غذای آماده در شهر بندرعباس در سال 1392 انجام گرفت.

مواد وروش ها: پژوهش حاضر مطالعه‌ای توصیفی-تحلیلی از نوع مقطعی بود. جامعه آماری را 600 نفر مصرف‌کننده غذاهای آماده تشکیل داد. روش نمونه‌گیری ترکیبی از تصادفی خوشه‌ای و آسان در دسترس بود. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه محقق‌ساخته جهت سنجش علل گرایش مردم به مصرف غذاهای آماده بود. روایی پرسشنامه توسط متخصصین و پایایی آن در مرحله مطالعه اولیه (پایلوت) مورد تائید قرار گرفت. برای تفسیر داده‌ها از نرم‌افزار SPSS16 و روش‌های آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار، تعداد و درصد) و تحلیلی (ANOVA و کایاسکوئر دو) استفاده شد. همچنین 05/0 >p ازنظر آماری معنادار تلقی گردید.

یافته‌ها: در این مطالعه 52% افراد مرد بوده و 303 نفر (5/50%) از بین غذاهای آماده پیتزا را ترجیح داده بودند. در افراد زیر 25 سال مصرف غذاهای آماده بیشتر از سایر گروه‌های سنی دیده شد. افراد تحصیل‌کرده دانشگاهی بیشتر از سایر مقاطع تحصیلی مصرف‌کننده غذاهای آماده بودند.

نتیجه‌گیری: مصرف غذاهای آماده در افراد جوان و دارای تحصیلات دانشگاهی بیشتر دیده شد. شاید محل سکونت، تحصیلات، وضعیت اشتغال در نوع مصرف غذاهای آماده و همچنین تکرار مصرف این غذاها دخیل باشد.

نوع مقاله: مطالعه پژوهشی.

کلیدواژهها: رفتار تغذیهای، رفتار غذاخوردن، وضعیت مصرف، ، غذاهای فوری، غذاهای آماده، سلامت، سبک زندگی.

tاستناد: دادیپور س، مدنی ع، قنبرنژاد الف، صفریمرادآبادی ع، امانی ف، حسینی م، یگانه. عوامل مرتبط با مصرف غذاهای آماده در شهر بندرعباس: یک مطالعه مبتنی بر جمعیت. فصلنامه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت تابستان 1383؛2(2): [77-86].

مقدمه

در دهه‌های اخیر در کشورهای ثروتمند افزایش قابل‌توجهی در متوسط وزن بدن دیده‌شده است (1-2). چنین تغییراتی نتیجه تحولات چشمگیری در الگوی زندگی مردم است. یکی از این موارد افزایش مصرف غذاهای آماده یا فست‌فودها هستند (3). درواقع غذاهای آماده مواد غذایی هستند که به‌سرعت طبخ و آماده و در رستوران‌ها و کافه‌ها به‌عنوان یک وعده کامل یا یک میانوعده غذایی عرضه می‌شود (4). به گفته متخصصان، مصرف غذاهای آماده به دلیل داشتن کالری زیاد و اسیدچربِ ترانس چاق‌کننده و مضر می‌باشند (5). درنتیجه استفاده زیاد از این غذاهای پرکالری و چرب و همچنین عدم تعادل بین انرژی دریافتی و مصرفی، شانس چاقی و ابتلا به دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی به‌شدت افزایش می‌یابد (6). از طرفی، چاشنی‌های غذایی مضر و پرکالری دیگری ازجمله سس، نوشابه‌های گازدار و موادی از این قبیل عوارض و خطرات ناشی از غذاهای آماده را دوچندان می‌کنند (7). ازجمله عوارض این غذاها می‌توان به افزایش کلسترول خون، بیماری‌های قلبی-عروقی، دیابت نوع دو و برخی سرطان‌ها اشاره کرد (8-9). همچنین نمک زیاد موجود در این غذاها احتمال سکته مغزی و قلبی را افزایش می‌دهد (10). اگرچه به عقیده برخی از محققان غذاهای آماده در اپیدمی چاقی نقشی ندارند (11-12)، اما مطالعات مختلف نقش چاق‌کننده این غذاها را اثبات کرده‌اند (13-14). مطالعات در این زمینه نشان دادهاند که افراد استفاده‌کننده از این غذاها دلیل مصرف را زود آمادهشدن، طعم خوب، در دسترس بودن و هزینه مناسب میدانستند (15-17). یافته‌های محققان نشان داد افرادی که غذاهای آماده مصرف می‌کنند، کالری، نمک و چربی بیشتر و ویتامین و مواد معدنی کمتری دریافت می‌کنند. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که مصرف غذاهای آماده سبب دریافت چربی بیشتر و مواد مغذی کمتری می‌شود (18). در 1997 در بین جوانان آمریکا غذاهای آماده تنها 17% از مواد غذایی مصرفی مردم در رستوران‌ها را به خود اختصاص داده بودند، درحالی‌که این رقم در 2006 به 30% رسید (19). صرف پول و انرژی در ایالات‌متحده آمریکا برای استفاده از غذاهای آماده روند صعودی داشته است. در سال 2007، 4/37% از مواد غذایی بیرون از خانه و در رستوران‌ها خریداری‌شده بود (20). بر اساس مطالعات صورتگرفته بیشترین قشر مصرف‌کننده این غذاها نوجوانان و جوانان هستند و طی گزارشی نزدیک به یک‌سوم از این جوانان به‌طور روزانه از غذاهای آماده استفاده می‌کنند (8، 21). طی گزارش دانشگاه پنسیلوانیا 50% از دانشآموزان ابتدایی و راهنمایی قبل از رفتن به مدرسه، 48% بعد از مدرسه و همچنین 38% قبل و بعد از مدرسه به مراکز تهیه غذاهای آماده رفته بودند (15). بر اساس یک نظرسنجی توسط موسسه فناوریهای غذایی،[1] 75% از آمریکایی‌ها شام خود را در خانه خورده بودند که البته بیشتر از نیمی از این غذاها، غذاهای تحویلی و سفارششده از رستوران‌ها بوده است(22). در مطالعه پائرتاکول[2] و همکاران روزانه 37% نوجوانان و 42% کودکان غذاهای آماده می‌خورند (21). همچنین مطالعه فقیه و انوشه نشان داد 20% نوجوانان و 10% بزرگ‌سالان حداقل 3 بار در هفته ساندویچ مصرف می‌کردند (23). مطالعه امانی و همکاران نشان داد مصرف غذاهای آماده در تمامی مشاغل وجود داشته و بیشتر آن‌ها گرفتاری و کمبود وقت را دلیل استفاده از غذاهای آماده عنوان کرده بودند (24). مطالعه‌ای توسط فاضلپور و همکاران به بررسی وضعیت مصرف غذاهای آماده در مردم شهر یزد پرداختند و نشان دادند که 8/90% از مردم شهر یزد حداقل از یکی غذاهای آماده استفاده کرده بودند و تنها 2/9% اصلاً از غذاهای آماده استفاده نکرده بودند (5). با توجه به نقش غذاهای آماده در ایجاد چاقی و بروز مشکلات قلبی و عروقی و مواردی از این قبیل و اینکه تاکنون مطالعه جامعه‌ای که به بررسی دلایل گرایش مردم به مصرف غذاهای آماده پرداخته باشد وجود ندارد (مطالعات اندک صورت گرفته در ایران بیشتر به وضعیت مصرف غذاهای آماده در عموم مردم پرداخته است). همچنین ازآنجایی‌که تاکنون مطالعه‌ای با این عنوان در شهر بندرعباس انجام‌نشده است، این مطالعه با هدف تعیین عوامل مرتبط با مصرف غذای آماده در شهر بندرعباس انجام شد.

مواد و روش‌ها

پژوهش حاضر مطالعه‌ای توصیفی- تحلیلی از نوع مقطعی است. جامعه پژوهش این مطالعه را 600 نفر مصرف‌کننده غذای آماده تشکیل می‌دادند. با نظر مشاور آماری و بر اساس فرمول با احتساب اطمینان 95%، 5/0p= و 04/0d=، حجم نمونه 600 نفر برآورد گردید. روش نمونه‌گیری ترکیبی از تصادفی خوشه‌ای و آسان در دسترس بود. مراحل انجام کار بدین ترتیب بود که ابتدا شهر بندرعباس به 5 ناحیه شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز تقسیم گردید. در مرحله بعد از هر ناحیه دو مرکز عرضه غذای آماده به‌عنوان خوشه به‌طور تصادفی ساده انتخاب که درمجموع 10 مرکز انتخاب گردید. سپس از هر مرکز (خوشه) 60 نفر مراجعه‌کننده که قصد مصرف غذای آماده را داشتند به روش نمونه‌گیری آسان در دسترس و با کسب رضایت شفاهی وارد مطالعه گردیدند.

ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه محقق‌ساخته بود که با توجه به اهداف مطالعه و بررسی متون مشابه تهیه شد. جهت بررسی روایی، پرسشنامه در اختیار 5 تن از اساتید مربوطه و مشاور آماری قرار گرفت. پایایی آن در مرحله مطالعه اولیه (پایلوت) بر روی 20 نفر بررسی و با استفاده ضریب آلفای کرونباخ 65% برآورد گردید. این پرسشنامه در دو بخش طراحی گردیده بود. بخش اول، یازده سؤال در مورد اطلاعات جمعیت‌شناختی ازجمله سن، جنسیت، وضعیت تأهل، تحصیلات، شغل، تحصیلات پدر و مادر، شغل پدر و مادر، محل سکونت و وضعیت اقتصادی و بخش دوم اطلاعات تخصصی در مورد مصرف غذاهای آماده مانند میزان استفاده از غذاهای آماده، اطمینان از بهداشتیبودن ترکیبات آن، میزان آگاهی از مضرات و دلایل استفاده از غذاهای آماده و میزان هزینه صرف شده در هفته جهت مصرف غذاهای آماده را شامل می‌شد. جهت گردآوری دادهها، پس از اخذ معرفی‌نامه از معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان به مراکز توزیع غذاهای آماده مراجعه شد و پرسشنامه را پس از ارائه توضیحات لازم در خصوص هدف پژوهش و همچنین کسب رضایت از افراد شرکت‌کننده در مطالعه، در اختیار آن‌ها قرارداده شد. برای افراد با تحصیلات پایین و یا بی‌سواد پرسشنامه توسط پرسشگر و از طریق مصاحبه شفاهی تکمیل گردید. برای تفسیر داده‌ها از نرم‌افزار SPSS16 و آمارههای توصیفی (میانگین، انحراف معیار تعداد و درصد) و تحلیلی (ANOVA و کایاسکوئر) استفاده شد. همچنین 05/0 >p ازنظر آماری معنادار تلقی گردید.

یافته‌ها

از بین 600 نفر از افراد موردمطالعه 288 نفر (48%) زن و 312 نفر (52%) مرد بودند (جدول 1). یافته‌ها نشان داد 258 نفر (43%) از بین غذاهای آماده ساندویچ و 303 نفر (5/50%) پیتزا را ترجیح داده بودند. 434 نفر (4/72%) با طرز تهیه غذاهای آماده آشنا بودند و 150 نفر نیز تا حدود زیادی از مضرات آنها آگاهی داشتند (جدول 2). در افراد زیر 30 سال مصرف غذاهای آماده بیشتر از سایر گروه‌های سنی دیده شد (008/0> p). افراد تحصیل‌کرده دانشگاهی بیشتر از سایر مقاطع تحصیلی مصرف‌کننده غذاهای آماده بودند (037/0 p=). دانشجویان و محصلین بیشتر از افراد سایر مشاغل غذاهای آماده مصرف کرده بودند (020/0 p=). مصرف غذاهای آماده در بین افراد با وضعیت اقتصادی متوسط بیشتر از سایر گروه‌ها به چشم می‌خورد (001/0>p). همچنین افراد ساکن در شهر بیشتر از افراد روستای غذاهای آماده مصرف کرده بودند، ولی ازلحاظ آماری این اختلاف معنادار نبود (474/0 p=). همچنین مصرف غذاهای آماده در مردان بیشتر از زنان بود (002/0= p) (جدول 3).

جدول 1. توزیع فراوانی و فراوانی نسبی متغیرهای موردمطالعه در افراد مصرف‌کننده غذاهای آماده شهر بندرعباس

متغیر	گروه	فراوانی	درصد
شغل	کارگر	13	2/2
	محصل یا دانشجو	323	8/53
	کارمند	175	2/29
	آزاد	56	3/9
	سایر	33	5/5
تحصیلات	زیر دیپلم	45	5/7
	دیپلم	228	38
	دانشگاهی	327	5/54
محل سکونت	شهر	496	7/82
محل سکونت	روستا	104	3/17
وضعیت اقتصادی	پایین	78	13
	متوسط	397	2/66
	خوب	125	8/20
گروه سنی (سال)	>18	37	2/6
	18-25	288	48
	25-40	254	3/42
	<40	21	5/3

جدول 2. توزیع فراوانی برخی متغیرها در افراد موردمطالعه درباره غذاهای آماده

متغیر	گروه	فراوانی	درصد	متغیر	گروه	فراوانی	درصد
ارجحیت استفاده از غذاهای آماده	پیتزا	303	5/50	دلیل استفاده از غذاهای آماده	خوشمزگی	267	5/44
	ساندویچ	207	5/34		عدم وقت جهت تهیه غذای خانگی	124	7/20
	انواع دیگر	90	15		از روی ناچاری	102	17
آگاهی از طرز تهیه غذاهای آماده	بلی	434	4/72		رواج بیشتر در جامعه	36	6
آگاهی از طرز تهیه غذاهای آماده	خیر	166	6/27		هزینه مناسب	11	8/1
میزان آگاهی از مضرات غذاهای آماده	خیلی کم	63	5/10		سایر علل	60	10
	کم	109	2/18	زمان مصرف غذای آماده	صبحانه	27	5/4
	متوسط	278	3/46		ناهار	120	20
	زیاد	150	25		شام	427	2/71
تکرار مصرف غذاهای آماده	ماهی یک‌بار	258	43		میان وعده	26	3/4
	هفته‌ای یک‌بار	204	34	توجه در انتخاب غذاهای آماده	قیمت	106	7/17
	یک روز در میان	44	3/7		بهداشت	281	8/46
	اغلب اوقات	94	7/15		تنوع	148	7/24
مدت مصرف غذاهای آماده	کمتر از یک سال	106	7/17		هیچ‌کدام	58	7/9
	3-1 سال	99	5/16		همه موارد	7	2/1
	بیشتر از 3 سال	395	8/65		همه موارد	7	2/1

جدول 3. میزان مصرف غذاهای آماده برحسب برخی متغیرهای موردمطالعه

متغیر	گروه	میزان مصرف (درصد)			تعداد کل	مقدار p
متغیر	گروه	ماهی یک‌بار	هفته‌ای یک‌بار	بیشتر از یک‌بار در هفته	تعداد کل	مقدار p
سن (سال)	≤30	169(1/39)	159(8/36)	104(1/24)	432(100)	008/0
سن (سال)	>30	89(53)	45(8/26)	34(2/20)	168(100)	008/0
وضعیت اشتغال	محصل یا دانشجو	125(7/38)	123(1/38)	75(2/23)	323(100)	020/0
	کارمند	79(1/45)	60(3/34)	36(6/20)	175(100)
	آزاد	26(6/46)	11(6/19)	19(9/33)	56(100)
	بیکار	13(52)	6(24)	6(24)	25(100)
	کارگر	11(6/84)	2(4/15)	0(0)	13(100)
	نظامی	4(50)	2(25)	2(25)	8(100)
وضعیت اقتصادی	ضعیف	47(3/60)	21(9/26)	10(8/12)	78(100)	001/0>
	متوسط	174(8/43)	136(3/34)	87(9/21)	397(100)
	خوب	37(6/29)	47(6/37)	41(8/32)	125(100)
محل سکونت	شهر	213(9/42)	173(9/34)	110(2/22)	496(100)	474/0
محل سکونت	روستا	45(3/43)	31(8/29)	28(9/26)	104(100)	474/0
تحصیلات	زیر دیپلم	22(9/48)	14(1/31)	9(20)	45(100)	037/0
	دیپلم	103(2/45)	62(2/27)	63(6/27)	228(100)
	دانشگاهی	133(7/40)	128(1/39)	66(2/20)	327(100)
جنسیت	زن	124(1/43)	82(5/28)	82(5/28)	288(100)	002/0
جنسیت	مرد	134(9/42)	122(1/39)	56(9/17)	312(100)	002/0

بحث

نتایج پژوهش حاضر نشان داد مردان نسبت به زنان بیشتر غذاهای آماده مصرف کرده بودند. نتایج این مطالعه با مطالعه فاضل پور و همکاران در سال 90 در یزد (5)، مطالعه دریزکِل[3] و همکاران در سال 2006 (25)، مطالعه مورس[4] در سال 2009 (26) همچنین مطالعه بومن و همکاران (8) که مردان بیشتر از زنان غذاهای آماده مصرف کرده بودند همخوانی داشت. می‌توان گفت که مردان با توجه به موقعیت شغلی‌شان، کمبود وقت، نداشتن وقت کافی برای تهیه غذاهای سنتی، این غذاها را ترجیح می‌دهند. بنابراین، با توجه به بیشتر بودن مصرف در مردان پیشنهاد می‌شود راهکارهای مناسب جهت جایگزین کردن غذاهای سالم و خوشمزه به‌جای غذاهای آماده بهکارگرفته شود. برخی مطالعات نشان داده‌اند اکثر زنان نسبت به اضافه‌وزن و چاقی رضایت نداشته و تمایل برای کاهشوزن دارند (25). به نظر می‌رسد زنان به خاطر خاصیت چاق‌کنندگی غذاهای آماده، تمایل کمتری را به مصرف این غذاها از خود نشان می‌دهند. شاید توجیه پایینبودن مصرف غذاهای آماده در زنان دلایل فوق باشد. نتایج مطالعه حاضر نشان داد بیشترین گروه مصرف‌کنندگان غذاهای آماده زیر 25 سال بودند.

در مطالعه ساتیا[5] جوان‌ترها و افرادی که تا به حال ازدواج‌ نکرده بودند (مجرد) اغلب مصرفکنندگان غذاهای آماده بودند (27). همچنین در مطالعه فاضلپور و همکاران نیز بیشتر مصرف‌کنندگان را گروه سنی زیر 25 سال تشکیل داد و بعدازآن گروه سنی 25-35 سال بیشترین مصرف‌کنندگان غذاهای آماده بودند (5). در مطالعه پائرتاکول و همکاران نیز بیشترین مصرف‌کنندگان غذاهای آماده نوجوانان و جوانان بودند (21). نتایج این مطالعه با مطالعات فوق که نوجوانان و جوانان بیشترین گروه سنی مصرف‌کنندگان غذاهای آماده را به خود اختصاص داده بودند همخوانی داشت. با توجه به نتایج مطالعات و همچنین اظهار این گروه سنی در مورد لذیذ بودن و طعم خاص این غذاها و از سوی دیگر مشغول بودن این گروه سنی به کار و تحصیل و نداشتن فرصت برای انجام آشپزی‌های طولانی‌مدت را می‌توان گرایش این گروه سنی به مصرف غذاهای آماده دانست (28).

ازآنجایی‌که مصرف غذاهای آماده و فوری و از طرفی کم‌تحرکی هر دو از عوامل مؤثر در اضافه‌وزن و چاقی در نوجوانان، جوانان و حتی بزرگ‌سالان به شمار می‌روند، نیاز ضروری به کنترل نوع مواد غذایی مصرفی، استفاده از رژیم غذایی سالم و مصرف کمتر غذاهای آماده وجود دارد. در مطالعه حاضر دانشجویان و بعدازآن کارمندان بیشتر از سایر گروه‌های شغلی مصرف غذاهای آماده را به خود اختصاص داده بودند. نتایج این مطالعه با مطالعه فاضلپور و همکاران (5)، دریزکل و همکاران (29)، نیکولاس و همکاران (30) که بیشترین مصرف غذاهای آماده مربوط به دانشجویان بود هم‌راستا بود. برخی مطالعات مهم‌ترین دلایل مصرف غذاهای آماده را خوشمزه بودن، دسترسی راحت و آسان به غذاهای آماده، ارزان بودن آن نسبت به غذاهای رستوران برشمردند (31). بنابراین، دلایل فوق و عواملی از قبیل سکونت در خوابگاه، نداشتن تجربه در آشپزی و تلقیشدن نوعی تفریح و سرگرمی برای آن‌ها را می‌توان از دلایل گرایش نوجوانان به مصرف غذاهای آماده دانست. در مورد کارمندان نیز مصرف غذاهای آماده هم‌راستا با دانشجویان بود.

نتایج این مطالعه نشان داد ازآنجایی‌که دانشجویان و کارمندان بالاترین آگاهی را در مورد مضرات و عوارض غذاهای آماده داشتند، اما میزان مصرف این غذاها به‌طور چشمگیری بیشتر از سایر مشاغل بود. شاید روند صعودی تولید محصولاتی ازجمله سوسیس، کالباس و دیگر غذاهای آماده و همچنین وجود چاشنی‌های همراه با این غذاها از یک‌سو و کمبود وقت و افزایش گرفتاری مردم در کلان‌شهرها از سوی دیگر باعث گرایش مردم به مصرف غذاهای آماده‌شده است. مطالعه قهرمانیان و همکاران نشان داد کارمندان از اصول تغذیه‌ای خاصی تبعیت نمی‌کنند. بنابراین، این افراد بیشتر در معرض افزایش وزن و چاقی قرار دارند (32). نتایج مطالعه حاضر با پژوهش فوق همخوانی داشت.

همچنین در مطالعه حاضر بیشترین غذای موردعلاقه و مصرفی افراد پیتزا بود. در مطالعه سو[6] همکاران نیز محبوب‌ترین غذای غذاهای آماده برگر، پیتزا و مرغ سرخ‌شده بود (33). نتایج این مطالعه با پژوهش حاضر همخوانی داشت. در مطالعه حاضر بین محل سکونت و میزان مصرف غذاهای آماده رابطه معنادار داشت. شاید دسترسی بیشتر به غذاهای آماده در مناطق شهری نسبت به مناطق روستایی باعث تحت تأثیر قراردادن افراد ساکن در شهر و گرایش آنان به مصرف غذاهای آماده‌شده باشد. به‌طوری‌که برخی مطالعات نشان دادند که دسترسی به مصرف می‌تواند بر میزان مصرف آن‌ها تأثیرگذار باشد (34-35).

نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که مصرف غذاهای آماده در افراد جوان و دارای تحصیلات دانشگاهی بیشتر دیده شد. محل سکونت، تحصیلات و وضعیت اشتغال در نوع مصرف غذاهای آماده و همچنین تکرار مصرف این غذاها تأثیرگذار بوده است. بنابراین با توجه به بیشتر بودن مصرف غذاهای آماده و فوری در مردان و همچنین افراد مجرد، پیشنهاد می‌شود به مطالعات سبب‌شناختی برای یافتن علت این مصرف پرداخته شود. همچنین افزایش آگاهی آحاد مردم در زمینه مضرات مصرف غذاهای آماده و ارائه راهکارهای مناسب جهت جایگزینکردن غذاهای سالم و خوشمزه به‌جای غذاهای آماده می‌تواند در کاهش مصرف غذاهای آماده مثمرثمر واقع شود.

سپاسگزاری

بدین‌وسیله نویسندگان بر خود لازم می‌دادند مراتب تشکر و قدردانی خود را از افراد شرکتکننده در پژوهش و معاونت دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان که نهایت همکاری را در اجرای این طرح داشتند به عمل‌آورند.

References

Finucane MM, Stevens GA, Cowan MJ, Danaei G, Lin JK, Paciorek CJ, et al. National, regional, and global trends in body-mass index since 1980: systematic analysis of health examination surveys and epidemiological studies with 960 country-years and 9· 1 million participants. Lancet. 2011;377(9765):557-67.