Providing
Dental Care for HIV/AIDS-infected patients
Determinants of Intention of Dentists for Providing Dental
Care to HIV/AIDS-infected patients based on Protection Motivation Theory
Farbod
Ebadifard-Azar1, Tahereh Dehdari2,
Shila Laka3, LalehDehdari4, &Arezoo Khanipour5
1. Professor, Dept. of Health Services and Health
Education, School of Health, Iran University of Medical Sciences (IUMS),
Tehran, Iran
2. Assistant Professor, Dept. of Health Services
and Health Education,School
of Health, IUMS, Tehran, Iran
*3.Dental
Practitioner, MPH Candidate, Dept. of Health Services and Health
Education, School of Health, IUMS, Tehran, Iran (Corresponding author) Tel:02188254065
4. MS . in Statistics, Dept. of Statistics, School of Matematics
Sciences, Yazd University, Yazd, Iran
5. BSc. in Public Health, Dept.
of Health Services and Health Education, School of Health, IUMS, Tehran, Iran
ABSTRACT
Background and objective: Reluctance of dentists to treat HIV/AIDS
patients represents a major concern.The present study
was aimed to determine predictive factors of intention of dentists for
providing dental care to HIV/AIDS-infected patients based on Protection
Motivation Theory (PMT) constructs.
Methods: In this descriptive-analytical study, 80 dentists in the
city of Shahriar, near Tehran, were selected through
census. A scale based
on PMT constructs was developed and validated through qualitative content
analysis by a panel of
experts
and its reliability by Alpha Cronbach. Data was analyzed using SPSS16
and tests such as Pearson
correlation,
one-way ANOVA, independent-samples t tests and multiple linear regression
using the stepwise method.
Results: The mean age of participants was 38.21 (±7.57) years old; 31 (38.8%)
of the participants were women. Participants had an average of 117.98 (± 71.83)
months of working
experience.
Among PMT constructs, self-efficacy could predict 54% variance of intention among the
subjects (R2= 0.54, F= 24.28, p< 0.001)
Conclusion: For increasing the intention of dentists willing to provide dental
care to HIV/AIDS-infected patients should be focused on developing interventions aimed
at to increase their self-efficacy.
Paper Type: Research Article
Keywords: Proving dental care,
HIV/AIDS patients, Dentists, Protection Motivation Theory (PMT), Shahriar.
u Citation: Ebadifard-Azar F, Dehdari T, Laka Sh, Dehdari L, Khanipour A. Determinants of Intention of Dentists for
Providing Dental Care to HIV/AIDS-infected patients based on Protection
Motivation Theory.
Iranian Journal of Health
Education and Health Promotion. Winter 2015;2(4): [281-289].
ارائه
خدمات دندانپزشکی
به بيماران اچآیوی
یا ایدز
تعیین
کننده های قصد
دندانپزشکان
برای ارائه
خدمات دندانپزشکی
به بيماران اچآیوی
یا ایدز
بر
اساس سازههای
نظریه انگیزش
محافظت
فربد
عبادیفردآذر1،
طاهره دهداری2،
شیلا لکا3*، لاله
دهداری4 و
آرزو خانیپور5
1. استاد، گروه
خدمات
بهداشتی و
آموزش
بهداشت، دانشکده
بهداشت،
دانشگاه علوم
پزشکی ایران،
تهران، ایران
2.
استادیار، گروه
خدمات
بهداشتی و
آموزش
بهداشت، دانشکده
بهداشت،
دانشگاه علوم
پزشکی ایران،
تهران، ایران
*3.
دندانپزشک،
دانشجوی دوره
عالي بهداشت
عمومی (MPH)،
گروه خدمات
بهداشتی و
آموزش
بهداشت، دانشکده
بهداشت،
دانشگاه علوم
پزشکی ایران،
تهران، ایران
(نویسنده
مسئول) تلفن: 02188254065،shila_laka@yahoo.com Email:
4.کارشناسی
ارشد آمار، گروه
آمار، دانشکده
علوم ریاضی،
دانشگاه یزد، یزد،
ایران
5.
کارشناس
بهداشت
عمومی، گروه
خدمات
بهداشتی و
آموزش
بهداشت، دانشکده
بهداشت، دانشگاه
علوم پزشکی
ایران،
تهران، ایران
چکیده
زمینه
و هدف: یکی
از مشکلات
بیماران
مبتلا به ایدز
ارائه نشدن خدمات
دندانپزشکی
توسط دندانپزشکان
است. مطالعه
حاضر با هدف
تعیین عوامل
مؤثر بر قصد
دندانپزشکان
برای ارائه
خدمات دندانپزشکی
به بیماران
مبتلا به اچآیوی
یا ایدز بر
اساس سازههای
نظریه انگیزش
محافظت انجامشده
است.
مواد
و روشها: در
این مطالعه
توصيفي-
تحليلي، 80 دندانپزشک
شاغل در
شهریار با روش
سرشماری
انتخاب شدند.
پرسشنامه مربوط
به سازههای نظریه
انگیزش
محافظت طراحی
و سپس روایی و
پایایی آن
توسط روش سنجش کمی روایی
محتوایی توسط
پانل متخصصان
و محاسبه آلفا
کرونباخ سنجیده
شد. دادهها
توسط نرمافزار
SPSS 16
و آزمونهای
همبستگی،
آنالیز
واریانس یکطرفه، تي مستقل
و رگرسيون خطي چندگانه مورد
تجزیه وتحلیل
قرار گرفت.
یافتهها: ميانگين
سن دندانپزشکان
مورد بررسی (57/7±)21/38 سال
بود. 31
نفر (8/38%) آنان
زن بودند.
میانگین
سابقه کار
نمونههای (83/71±) 98/117
ماه بود. از
بين سازههای
نظریه انگیزش
محافظت،
متغير
خودکارآمدی بهتنهایی
قادر به پیشبینی
54%تغييرات
قصد دندانپزشکان
برای انجام
خدمات دندانپزشکی
برای بیماران مبتلا به اچآیوی
یا ایدز بود(54/0=R2،28/24=F، 001/0p<).
نتیجهگیری: در
مداخلات
طراحیشده
برای افزایش
قصد دندانپزشکان
جهت ارائه
خدمات به
بیماران
مبتلا به اچآیوی
یا ایدز، باید بر
افزايش
خودکارآمدی
آنان
متمرکز شد.
نوع مقاله: مطالعه پژوهشى.
كليد
واژهها: خدمات
دندانپزشکی،
بيماران اچآیوی
یا ایدز، دندانپزشکان،
نظریه انگیزش
محافظت،
شهریار.
t استناد: عبادیفردآذر
ف، دهداری ط،
لکا ش، دهداری
ل، خانیپور آ. تعیین
کننده های قصد
دندانپزشکان
برای ارائه
خدمات دندانپزشکی
به بيماران
مبتلا به اچآیوی
یا ایدز بر
اساس سازههای
نظریه انگیزش
محافظت.
فصلنامه
آموزش بهداشت
و ارتقاء
سلامت. زمستان
1393؛2(4): [281-289].
مقدمه
آلودگی
به ویروس اچآیوی[1]یکی از
بزرگترین چالشهای
بخش سلامت در
جهان حاضر است؛
که متأسفانه
روزبهروز بر
گستردگی و
ابعاد آن
افزوده میشود
(1). بر اساس
آخرین گزارش
منتشره توسط
سازمان جهانی
بهداشت و برنامه
مشترک سازمان
ملل متحد در
زمینه ایدز[2]
تا پایان سال
2010، سیوچهار
میلیون نفر
آلوده به
ویروس این بیماری
و مبتلا به
ایدز در سراسر
جهان زندگی میکردند.
علیرغم کاهش
مبتلایان
جدید در
بسیاری از
مناطق جهان،
تعداد این
بیماران در مناطق
مدیترانه و
شمال آفریقا
از 43000 نفر در سال
2001 به 59000 نفر در
سال 2010 افزایشیافته
است (2).
متأسفانه
شیوع این
پدیده در این مناطق
همچنان با شدت
بیشتری در حال
افزایش است و
در چنین
شرایطی باید
این پدیده را
به عنوان یک
بحران در
سلامت جوامع
انسانی تلقی
نمود (3). ایران،
طی سالهای
اخیر در معرض
این پدیده
جهانی
قرارگرفته و
طبق آخرین
آمار جمعآوریشده
از دانشگاههای
علوم پزشکی و
خدمات درمانی
تا تاریخ 1/7/1392
مجموعاً 27041 نفر
فرد مبتلا به اچآیوی
یا ایدز[3]
در کشور
شناساییشدهاند
که 3/89% آنها
را مردان و
بقیه را زنان
تشکیل میدهد
(4).
دندانپزشکی
به عنوان یک
حرفه پرخطر
شناخته میشود
که در آن
احتمال
انتقال عفونتهایی
مانند ایدز از
طریق بیماران
به دندانپزشکان
وجود دارد (5-6).
دندانپزشکان
طی فعالیتهای
معمول دندانپزشکی
به دلایلی
مانند در معرض
خطر بودن برای
نيدل استيك
(فرورفتن
تصادفي سر
سوزن به بدن بهویژه
در دست) و
برخورد
روزانه با
ترشحات
دهانی، مستعد
انتقال عفونتهای
منتقله از خون
مانند اچايوي
و هپاتيت طی
فعالیتهای
معمول دندانپزشکی
هستند.
ازآنجاکه
ایمنسازی،
به عنوان روشي
مناسب برای
کنترل انتقال
بیماری از
بیمار به
کارکنان یا
برعکس برای بیماریهایی
چون ایدز وجود
ندارد،
نگرانی
پیرامون انتقال
این بیماری بهشدت
در بین دندانپزشکان
وجود دارد (7).
نتايج
يك مطالعه در
ايران نشان میدهد
كه در حدود 60%دندانپزشکان
احساس خوبي
براي درمان
بيماران مبتلا
به اچآيوي یا
ايدز ندارند (8).
در اغلب موارد
ترس دندانپزشکان
فراتر از
واقعیتهای
موجود است. بهطورمثال،
در مطالعهای
مشخصشده است
كه 70%دندانپزشکان
معتقدند كه
حتي با اجرای
اقدامات
حفاظتي خطر
انتقال ايدز
هنوز وجود دارد
(9). اين در حالي
است كه
مطالعات نشان
دادهاند كه
با وجود انجام
اقدامات
پيشگيرانه،
خطر انتقال
ايدز بسيار
ناچيز است و
نبايد محدوديتي
براي درمانهای
معمولي دندانپزشکی
بيماران اچآیوی
مثبت يا مبتلا
به ايدز قائل شد
و درمان نکردن
كامل و مناسب
به صرف افزايش
خطر براي
درمانگر به
علت آلودگي
قطعي با
احتمالي به اچآیوی
يك عمل
غيراخلاقي و
غیرحرفهای
محسوب میشود
(10).
مطالعات
متعدد انجامشده
نشاندهنده
آگاهي نداشتن
لازم دندانپزشکان
نسبت به
بيماري ايدز و
راههای
پيشگيري شغلي
(11)، ادراكات
غلط پيرامون
بيماري و روشهای
انتقال (12) و
نگرشهای
متناقض در آنان (13)
است. با توجه
به اين موارد،
لزوم آموزش
دندانپزشکان
درباره
بيماري ايدز و
روشهای
كنترل عفونت و
كاهش ترس آنان
از درمان بيماران
مبتلا به این
بیماری اهميت
زيادي دارد و
مطالعات
متعدد نيز اين
امر را اثبات
نمودهاند (11-12).
استفاده از
الگوها و
نظریههای
موجود در
تغيير رفتار
میتواند به مجريان
در
شناسايي
اهداف روانشناختی،
رفتاري،
اجتماعي و
محيطي رفتار در
جهت انجام
مداخلات بهتر
راهنمايي كند
و
استفاده از آنها
احتمال تأثیر
برنامههای
آموزشی را
افزايش میدهد
(14). نظریه
انگیزش
محافظت به
وسیله راجرز
در سال 1975 بر
پایه نظریه
انتظار ارزش،
برای توضیح
اثرات ترس بر
نگرشها و
رفتارهای
بهداشتی و
اینکه ترس اثر
مهمی روی
انتخاب رفتار
دارد طراحی شد
(14). در این نظریه
فرض بر این
است که پذیرش
يك رفتار نتیجه
مستقیم
انگیزش فرد
برای محافظت
از خود است. این
نظریه برای
انگیزش
محافظت، دو
فرآیند میانجیشناختی،
ارزیابی
تهدید و
ارزیابی کنار
آمدن را توضیح
میدهد. برای
اینکه انگیزش
محافظت تحریک
شود، شدت درکشده
و آسیبپذیری
باید بر پاداشهای
پاسخ
ناسازگارانه (از
خود حفاظت نکردن)
غلبه کند و
همچنین
خودکارآمدی
درکشده و
کارآمدی پاسخ
درکشده باید
بر هزینههای
پاسخ
سازگارانه (از
خود محافظت
کردن) غلبه
کند. انگیزش
محافظت (يا
همان قصد
انجام رفتار
خاص) به عنوان
یک متغیر
واسطهای بین
مراحل
ارزیابی
تهدید،
ارزیابی کنار
آمدن و رفتار
پیشگیریکننده
(رفتار حفاظت
کننده) است.
نظریه انگیزش محافظت
یک چارچوب مناسب
برای پیشبینی
انواع
رفتارها است (15).
مطابق با
جستجوهای انجامشده،
اکثر مطالعات
انجامشده در
جهان محدود به
بررسی نگرش (13) و
تمایل دندانپزشکان
(12) و
مشكلات آنان
برای ارائه
خدمات دندانپزشکی
به بيماران
مبتلا به اچآیوی
یا ایدز (16) و
انجام
رفتارهای
پیشگیریکننده
از انتقال
ایدز در دندانپزشکان
(17-18) بوده
است. در ایران
نیز در قالب
مطالعاتی به بررسی
نگرش،
اعتقاد و
انجام فعالیتهای
كنترل عفونت
توسط دندانپزشکان
ايراني براي
بيماران اچ.
اي. وي مثبت (8) و آگاهي
و نگرش دندانپزشکان
پيرامون
بيماري ايدز (9،11)
پرداختهشده
است. با
وجود اهميت
مسئله ارائه
درمانهای
دندانپزشکی
براي بيماران HIV مثبت/
ايدز، تاکنون
تعیینکنندههای
قصد دندانپزشکان
برای ارائه
خدمات دندانپزشکی
به بیماران
مبتلا به ایدز
با استفاده از
چارچوبهای
نظري در حوزه
تغيير رفتار
بررسی نشده
است. لذا
اين مطالعه
درصدد آن است
كه عوامل مؤثر
بر قصد دندانپزشکان
برای انجام
خدمات به
بیماران
مبتلا به ایدز
را بر اساس
سازههای
نظریه انگیزش
محافظت شناسایی
کند. نتايج
اين مطالعه
درنهایت میتواند
در طراحی
مداخلات
مناسب جهت
تغيير
باورهاي دندانپزشکان
نسبت به انجام
خدمات دندانپزشکی
به بيماران اچآیوی
مثبت یا ايدز به
مجریان کمک
کند.
مواد
و روشها
در
این مطالعه
توصيفي-
تحليلي 80
دندانپزشک
شاغل در
شهریار به
صورت سرشماری
انتخاب شدند.
شرايط ورود آزمودنیها
به مطالعه
عبارت بودند
از: نداشتن
سابقه انجام
آگاهانه
خدمات دندانپزشکی
به بیماران
مبتلا به
ایدز، مبتلا نبودن
به اچآیوی
یا ایدز و
موافقت براي مشارکت در
پژوهش. همه 80
دندانپزشک
شاغل
موردبررسی، دارای
شرایط ورود به
مطالعه بودند. ضمناً رضایتنامه
كتبي از همه
آنها گرفته شد.
به آنها در
مورد محرمانه
بودن اطلاعات
نیز اطمينان
داده شد. پس از
کسب موافقت
دندانپزشکان
برای ورود به
مطالعه،
پرسشنامهها
توسط آنان
تكميل شد. اين مطالعه
داراي
تأییدیه
اخلاقی از كميته
اخلاق
دانشگاه علوم
پزشكي ايران
است.
ابزارگردآوري
دادهها دراين
مطالعه در 2 بخش بود.
با استفاده از
2 جلسه بحث
گروهی با دندانپزشکان
و مروری بر
متون، سؤالات
اولیه پرسشنامه
تدوین شد.
پرسشنامه در دو
بخش طراحیشد.
بخش اول شامل 11 سؤال
جمعیتشناختی (سن،
جنس، شغل
همسر، میزان
تحصیلات
همسر، تعداد
فرزندان،
سابقه کار،
سال فارغالتحصیلی،
محل انجام
خدمت (بخش
خصوصی یا دولتی
و غیره)،
گذراندن قبلی
دورههای
آموزشی در
مورد ایدز و ...) بود.
بخش دوم شامل
سؤالاتی
مربوط به سازههای
نظریه انگیزش
محافظت بود. این
بخش از مقیاسهای
فرعی قصد
رفتاری (با 3
سؤال
شامل «قصد
دارم/برنامهریزی
کردهام/ میخواهم
خدمات
دندانپزشکی
به بیماران
مبتلا به ایدز
ارائه
کنم»)، حساسیت
درکشده (با 5
سؤال
مانند «شانس
ابتلای من به
ایدز، با
ارائه خدمات
دندانپزشکی
ایمن به
بیماران
مبتلا،
ناچیز
است»)، شدت
درکشده (با 4
سؤال
مانند «حتمال
انتقال ایدز
در مطبهای
دندانپزشکی
بالاست»)، ترس
(با 2 سؤال مانند «میترسم
برای بیماران
ایدزی خدمات
دندانپزشکی
انجام دهم و
مبتلا شوم»)، هزینههای
پاسخ (با 6 سؤال مانند «در
صورت ارائه
خدمات به
بیماران
مبتلا به ایدز،
سایر بیماران سالم را از
دست میدهم»)،
کارآمدی پاسخ
(با 7 سؤال مانند «انجام
خدمات دندانپزشکی
برای بیماران
مبتلا به
ایدز، از
انتقال
بیماری به
سایر افراد
جامعه
پیشگیری میکند»)
و خودکارآمدی
(با 10 سؤال مانند «با
وجود انگهای
اجتماعی برای
بیماران
مبتلا به ایدز، باز من
خدمات دندانپزشکی
را برای آنها
انجام میدهم»)
تشکیل میشد.
برای
بررسی روایی
پرسشنامهها
از روش تعيين
کمی روايي
محتوایی توسط
پانل متخصصين
استفاده شد.
برای این
منظور، پرسشنامهها
در اختیار 6
متخصص آموزش
بهداشت و 2
متخصص روانشناسی
قرار داده شد
و نسبت روایی
محتوایی و
شاخص روایی
محتوا برای هر
سؤال سنجیده
شد و طی آن سؤالات
با شاخص روایی
محتوای
کمتر از 62/0 و
نسبت روایی
محتوای کمتر از 79/0
از پرسشنامه
حذف شدند.
برای تعيين
پايايي
ابزار، ضریب
آلفای
کرونباخ آن محاسبه
شد و طی آن
پرسشنامه در
اختیار 20
دندانپزشک
قرار گرفت.
درنهایت، مقدار ضریب
آلفای
کرونباخ برای
سازه قصد
رفتاری (92/0)، ترس
(85/0)، حساسیت درکشده
(83/0)، شدت درکشده
(78/0)، هزینههای
پاسخ (90/0)،
کارآمدی پاسخ
(89/0) و
خودکارآمدی (78/0)
بود که قابلقبول
ارزیابی شد.
دادهها
پس از جمعآوری
با
یافتهها
میانگین
سن آزمودنیها (57/7±)21/38 سال
بود. 31 نفر (8/38%)آنان زن و
بقیه مرد
بودند. سایر
اطلاعات
جمعیتشناختی افراد
موردمطالعه
در جدول 1 نشان
دادهشده است.
جدول
شماره 1:
اطلاعات
جمعیتشناختی
دندانپزشکان
موردمطالعه (80=n)
|
متغير |
تعداد |
درصد |
ميانگين |
انحرافمعیار |
|
سابقه
کار به ماه |
|
|
98/117 |
83/71 |
|
تعداد
سالهای
فراغت از
تحصیل به ماه |
|
|
40/126 |
41/72 |
|
تعداد
فرزندان |
|
|
86/0 |
93/0 |
|
وضعیت
تأهل |
||||
|
مجرد |
19 |
8/23 |
|
|
|
متأهل |
59 |
8/73 |
|
|
|
همسر
مرده |
1 |
3/1 |
|
|
|
طلاق
گرفته |
1 |
3/1 |
|
|
|
ميزان
تحصیلات
همسر |
||||
|
دیپلم |
1 |
3/1 |
|
|
|
دانشگاهی |
59 |
8/73 |
|
|
|
همسر
ندارد |
20 |
25 |
|
|
|
شغل
همسر |
||||
|
آزاد |
21 |
3/26 |
|
|
|
کارمند |
9 |
3/11 |
|
|
|
خانهدار |
20 |
25 |
|
|
|
بازنشسته |
1 |
3/1 |
|
|
|
سایر |
9 |
3/11 |
|
|
|
همسر
ندارد |
20 |
25 |
|
|
|
نوع
اشتغال |
||||
|
مطب
خصوصی |
65 |
3/81 |
|
|
|
مراکز
دولتی |
6 |
5/7 |
|
|
|
دولتی-
خصوصی |
9 |
3/11 |
|
|
|
سابقه
گذراندن
دوره آموزشی
در مورد ایدز |
||||
|
بله |
32 |
40 |
|
|
|
خیر |
48 |
60 |
|
|
نتايج
آزمون
همبستگي
پيرسون نشان
داد كه بين قصد
با متغيرهاي
سن (79/0=p،03/0-
r=)، تعداد
فرزندان (47/0=p،08/0- r=)،
سابقه كار (50/0=p،07/0 r=)
و مدت فراغت
از تحصيل (90/0=p،01/0 r=)،
رابطه
معناداري
وجود ندارد.
ضمناً نتايج
آزمون آناليز
واريانس یکطرفه
نشان داد كه
بين ميانگين
قصد بر حسب
سطوح مختلف
تحصيلات همسر
(76/0=p)،
شغل همسر (46/0=p)، وضعيت
تأهل (60/0=p)،
اشتغال در بخش
خصوصي يا
دولتي (08/0=p) و سابقه
گذراندن دوره
آموزشي در
مورد ايدز (70/0=p) تفاوت
معناداری
وجود ندارد.
نتايج آزمون
تي مستقل نشان
داد كه بين
قصد با جنسيت
(مرد يا زن بودن)
رابطه
معناداری
وجود ندارد (72/0=p).
جدول
شماره 2:
همبستگی بین
سازههای
نظریه انگیزش
محافظت
|
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
|
1.
قصد |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
2.
ترس |
30/0- r= *005/0=p |
1 |
|
|
|
|
|
|
3.
حساسیت درکشده |
16/0 r= 14/0=p |
01/0- r= 92/0=p |
1 |
|
|
|
|
|
4.
شدت درکشده |
07/-0 r= 53/0=p |
37/0 r= × 001/0=p |
20/0 r= 07/0=p |
1 |
|
|
|
|
5.
کارآمدی
پاسخ |
42/ 0 r= *001/0=p |
18/0- r= 10/0=p |
82/0 r= *02/0=p |
14/0 r= 21/0=p |
1 |
|
|
|
6.
هزینه پاسخ |
21/0- r= *05/0=p |
43/0 r= *001/0=p |
43/0 r= 08/0=p |
39/0 r= *0001/0=p |
23/0- r= *03/0=p |
1 |
|
|
7.
خودکارآمدی |
74/ 0 r= *001/0=p |
36/0 r= - *001/0=p |
01/-0 r= 90/0=p |
04/0- r= 69/0=p |
44/0 r= *0001/0=p |
31/0- r= *005/0=p |
1 |
*معنادار 05/0 p<
در جدول 2،
همبستگی بین
سازههای
نظریه انگیزش
محافظت آورده
شده است. همانطور
كه در جدول 2
مشاهده میشود
سازه حساسيت و
شدت درکشده
با قصد
همبستگي
معناداری
ندارند. بقيه
سازهها
داراي
همبستگي
معناداری با
قصد بودند.
جدول 3. نتايج
آناليز
رگرسيون پیشبینیکنندههای
قصد دندانپزشکان
براي ارائه
خدمات به
بيماران
مبتلا به اچآیوی
یا ایدز بر
اساس سازههاي
نظریه انگيزش
محافظت (80=n)
|
P |
Beta |
SE |
B |
R2 |
متغير |
|
|
|
|
|
54/0 |
قصد |
|
27/0 |
- |
26/2 |
48/2 |
|
ثابت (a) |
|
001/0 |
67/0 |
02/0 |
15/0 |
|
خودکارآمدی |
(54/0=R2،28/24=F،
001/0<p)؛ *معنادار05/0 p<
در
جدول 3 نتايج
آناليز
رگرسيون پیشبینیکنندههای
قصد دندانپزشکان
براي ارائه
خدمات به
بيماران
مبتلا به اچآیوی
یا ایدز بر
اساس سازههاي
نظریه انگيزش
محافظت نشان
دادهشده است.
همانطور كه
اين جدول نشان
میدهد سازه
خودکارآمدی
بهتنهایی
قادر به پیشبینی
54%تغييرات
قصد دندانپزشکان
بود (54/0=R2،28/24=F، 001/0p<).
بحث
نتايج
مطالعه حاضر
نشان داد كه
خودکارآمدی بهتنهایی
قادر به پیشبینی
54%تغييرات
قصد دندانپزشکان
براي انجام
خدمات دندانپزشکی
براي بيماران
مبتلا به اچآیوی
یا ایدزبود. نتایج
مطالعات
مشابه نیز بیانگر
این است که
خودکارآمدی
یکی از پیشبینیکنندههای
قوی انجام
رفتارهای
پیشگیریکننده
از ایدز است.
بهعنوانمثال
بورنز و دیلون[5] نشان دادند
که
خودکارآمدی
یکی از پیشبینیکنندههای
قصد استفاده
از کاندوم در
نوجوانان است (19). ساملِی[6]و
همکاران نشان
دادند که خودکارآمدی
یکی از
متغیرهای پیشبینیکننده
انجام
رفتارهای
ایمن جنسی در
معتادان تزریقی
است (20). فارمر
و مستون[7] نیز
نشان دادند که
خودکارآمدی
یک متغیر مهم
پیشبینیکننده
قصد استفاده
از کاندوم در
دانشجویان است
(21). از آنجا که
خودکارآمدی
مقدمه انجام
رفتار است و
سبب عملكرد
هدفمند فرد میشود،
افزايش
خودکارآمدی
دندانپزشکان
براي ارائه
خدمات به
بيماران
مبتلا به ايدز
بايد در دستور
كار نظام
بهداشتي كشور
قرار گيرد.
قابلذکر است
كه اين مجريان
میتوانند به
واسطه
راهبردهاي
چندگانه
مانند ايجاد
تجارب
جانشيني (كمك
گرفتن از دندانپزشکاني
كه تجارب مثبت
در زمينه
انجام خدمات براي
بيماران
مبتلا داشتهاند)،
آموزش گام به
گام رفتارهاي
پیشگیریکننده
از انتقال
ايدز از
بيماران
مبتلا به دندانپزشکان،
كاهش سطح
اضطراب و تنشهای
رواني دندانپزشکان
براي انجام
خدمات براي
بيماران مبتلا
و ترغيب و
تشويق دندانپزشکان
براي ارائه
خدمات به
بيماران
مبتلا میتواند
خودکارآمدی
دندانپزشکان
را در اين
زمينه افزايش
دهند. اين
راهبردها
بايد در طراحي
مداخلات
مرتبط لحاظ
گردد.
در مطالعه
حاضر بين
ميانگين نمره
خودکارآمدی
با ميانگين
نمره دو متغير
ترس و هزینههای
پاسخ همبستگي
معنادار و
منفي وجود
داشت. به عبارتي،
با افزايش
خودکارآمدی
دندانپزشکان
براي ارائه
خدمات به
بيماران
مبتلا به
ايدز، ترس و
هزینههای
پاسخ آنها
كاهش مییافت
و برعکس (جدول 2).
در واقع، نتيجه
بالابودن خودکارآمدی
درکشده براي انجام
يك رفتار، كاهش
موانع درکشده
براي انجام آن
رفتار است (22). عسكريان و
همكاران در
مطالعه خود
نشان دادند كه
7/77%
دندانپزشکان
شاغل در استان
فارس با وجودي
كه ارائه خدمت
به بيماران
مبتلا به ايدز
را وظيفه حرفهای
خود میدانستند،
ولي موانع درکشده
زيادي مانند
ناخوشايند
بودن ارائه خدمت
براي اين
بيماران و ترس
شديد از
انتقال بيماري
به خود و ساير
بيماران سالم
داشتند (8). در مطالعه
مَپومِک[8]و
همكاران
گزارش شد كه 79% دندانپزشکان
خطر انتقال
عفونت ايدز به
دندانپزشکان
را با ارائه
خدمات به
بيماران
مبتلا به اين
بيماري خيلي
بالا برآورد
میکردند (13). هر
چه
خودکارآمدی
بالاتر باشد،
موانع درکشده
براي انجام يك
رفتار (كه در
اينجا میتواند
ترس و اضطراب
زياد و
غيرعلمي يا
هزینهها و
تجارب منفي
ناشي از انجام
خدمات براي
بيماران
مبتلا به ايدز
مانند از دست
دادن دستيار،
كاهش مراجعات
افراد سالم به
مطب، وقتگیر
بودن و هزینهبر
بودن انجام
خدمات دندانپزشکی
براي بيماران
مبتلا به ايدز
و غيره باشد)
كمتر میشود و
درواقع
خودکارآمدی
رابطه بين
موانع درکشده
براي انجام يك
رفتار و انجام
واقعي آن رفتار
را تعديل میسازد
(23). همچنين در
مطالعه حاضر
بين کارآمدی
پاسخ و خودکارآمدی
همبستگي
معنادار و
مثبت وجود
داشت (جدول 2).
يعني هر چه
دندانپزشکان
منافع بيشتري (بهطور
مثال، انجام
وظيفه حرفهای
و اخلاقي،
پيشگيري از
انتقال ايدز
از راه درمانهای
دندانپزشکی
به افراد
سالم، افزايش
اعتماد
بيماران به
نظام
بهداشتي-درماني
و غيره) به انجام
خدمات براي
بيماران
مبتلا به ايدز
نسبت میدادند،
خودکارآمدی
آنها بيشتر
میشد و
برعکس.
برگزاري بحثهای
گروهي بين
دندانپزشکاني
كه تجربه كار
با بيماران
مبتلا به ايدز
داشتهاند و
مزايايي براي
انجام خدمات
براي اين بيماران
نسبت میدهند،
با ساير دندانپزشکاني
كه از انجام
خدمات هراس
دارند، میتواند
در تغيير نگرشهای
گروه دوم
بسيار مفيد
باشد. برگزاري
کلاس و دورههای
بازآموزي
براي افزايش
آگاهي دندانپزشکان
در مورد وجود
ترسهای
غیرمنطقی و
نگرشهای
منفي براي
درمان
بيماران
مبتلابه ايدز
و همچنين
آگاهي از
اقدامات پيشگيرانه
جهت انتقال نیافتن
ايدز در خلال
درمانهای
دندانپزشکی نیز
میتواند به
افزايش
خودکارآمدی و
درنهایت قصد دندانپزشکان
برای ارائه
خدمات به
بيماران
مبتلا به ايدز
كمك زيادي
نمايد.
با وجودي
كه اين مطالعه
اولين مطالعهای
است كه پیشبینیکنندههای
قصد دندانپزشکان
را بر اساس يك
چارچوب نظري
در جهت ارائه
خدمات دندانپزشکی
به بيماران
مبتلا به ايدز
را میسنجد، اما
داراي
محدودیتهایی
است. در اين
مطالعه فقط
دندانپزشکان
شاغل در شهر
شهريار بررسی شدهاند
و نتايج ممكن
است به ساير
دندانپزشکان
نقاط ديگر
كشور قابلتعمیم
نباشد. انجام
مطالعات
مشابه و با
حجم نمونه
بيشتر توصيه
میشود. ضمناً
در اين مطالعه
چون دندانپزشکاني
انتخاب شدهاند
كه سابقه
انجام خدمات
دندانپزشکی
به بيماران
مبتلا به ايدز
را نداشتند،
لذا رفتار
(ارائه خدمات)
در آنها
بررسي نشده
است و تنها
قصد مورد ارزيابي
قرار گرفته و
پیشبینیکنندههای
آن سنجيده شده
است. انجام
مطالعات
توصيفي – تحليلي
براي بررسي
درصد دندانپزشکاني
كه خدمات
دندانپزشکی
به اين
بيماران
ارائه میکنند
و عوامل مؤثر
بر انجام اين رفتار بر
اساس سازههاي
نظریههای
موجود در علوم
رفتاري مانند
نظریه رفتار
برنامهریزیشده
پيشنهاد میشود.
نتیجهگیری:
در
مداخلات
طراحیشده
برای افزایش
قصد دندانپزشکان
جهت ارائه
خدمات به
بیماران
مبتلا به اچآیوی
یا ایدز، باید
بر افزايش
خودکارآمدی
آنان برای
ارائه خدمت به
این بیماران
متمرکز شد.
استفاده از رویکردهای
افزایش
خودکارآمدی
مانند
استفاده از
الگوهای نقش،
نشان دادن
قابلیت انجام
یک رفتار،
سادهسازی
رفتار، ترغیب
مخاطب و کاهش
استرس برای انجام
رفتار
پیشنهاد میشود.
سپاسگزاری
اين
مقاله قسمتي
از طرح پژوهشي
پایاننامه دوره
عالي بهداشت
عمومي (MPH)
تحت عنوان بررسي
تأثیر مداخله
آموزشي بر
مبناي سازههاي
نظریه انگيزش
محافظت در
افزايش قصد
دندانپزشکان
براي ارائه
خدمات دندانپزشکی
به
بيمارانمبتلا
به اچآیوی یا
ایدزبوده
است كه با
حمايت
دانشكده
بهداشت
دانشگاه علوم
پزشكي ايران
در سال 1393 با كد
14265-27-03-92 اجراشده
است. از همكاري
دندانپزشکان
شاغل در شهر
شهريار كه در
جمعآوری دادهها
نقش به سزايي
داشتند، تشكر
و قدرداني میشود.
References:
1. Mohammadpour A, Parsa Yekta Z, Nikbakht Nasrabadi A, Mohraz M. PLWH
Experience of Interaction with Others: A phenomenological study. The Horizon of Medical Sciences. 2010;16(1):24-36.
2. Organization
WH. World health statistics 2010: World Health Organization; 2010.
3. Simon V,
Ho DD, Karim QA. HIV/AIDS epidemiology, pathogenesis,
prevention, and treatment. The Lancet. 2006;368(9534):489-504.
4. Lotfi R, Tehrani FR, Khoei EM, Yaghmaei F, Dworkin SL. How do women at risk of HIV/AIDS in Iran
perceive gender norms and gendered power relations in the context of safe sex
negotiations? Archives of sexual behavior. 2013;42(5):873-81.
5.
Pendrys DG. Risk of enamel
fluorosis in nonfluoridated and optimally fluoridated
populations: considerations for the dental professional. The
Journal of the American Dental Association. 2000;131(6):746-55.
6. Doulatabad
SN, Shirazi HC, Nobandegani
ZM. Study of Dentists Process in Yasooj
City Regarding the Observation of Infection Control Principles.
Scientific Journal of Hamadan Nursing & Midwifery Faculty.15(1):26-36.
7. Fasunloro
A, Owotade FJ. Occupational hazards
among clinical dental staff. J Contemp
Dent Pract. 2004;5(2):134-52.
8. Askarian M, Mirzaei
K, McLaws M-L. Attitudes, beliefs, and infection
control practices of Iranian dentists associated with HIV-positive patients. American journal of infection control. 2006;34(8):530-3.
9.Vojdani
M, Farzin M, Darafshi R, Safari A, Madadi G. Knowledge, attitude and
performance of dentists in Shiraz in relation to AIDS. Journal
of Isfahan Dental School. 2012;8(4).
10. Tabrizizadeh M, Mirjalil
N, Islampoor N. Dentists
challenges in the treatment of AIDS patients. Iranian Journal
of Medical Ethics and History of Medicine. 2011;4(4):21-7.
11.
Rabeei M, Kazemnejad Leili A. Knowledge and Attitude of
General Dentists Regarding HIV and Hepatitis Infections in Rasht. Research in Medical Education. 2012;4(1):58-67
12. Irigoyen M, Zepeda M, López-Cámara
V. Factors associated with Mexico City dentists' willingness to treat
AIDS/HIV-positive patients. Oral Surgery, Oral Medicine, Oral
Pathology, Oral Radiology, and Endodontology.
1998;86(2):169-74.
13 Maupomé G, Acosta-Gío
E, Borges-Yáñez SA, Díez-de-Bonilla
FJ. Survey on attitudes toward
HIV-infected individuals and infection control practices among dentists in
Mexico City. American journal of infection control.
2000;28(1):21-4.
14. Zarei F, Taghdisi MH SM, Tehrani H, Shojayizade D. The Effect of Educational Intervention Based
on BASNEF Model to Improve Interpersonal Communication Skills of Nurses. Journal of Alborz Health. 2012;1(3):173-8.
15. Floyd
DL, Prentice‐Dunn S, Rogers RW. A meta‐analysis
of research on protection motivation theory. Journal
of applied social psychology. 2000;30(2):407-29.
16. Hardie J. Problems
associated with providing dental care to patients with HIV-infected and AIDS
patients. Oral surgery, oral medicine, oral pathology.
1992;73(2):231-5.
17. Pitts
N, Nuttall N. Precautions reported to be used against
cross-infection and attitudes to the dental treatment of HIV-positive patients
in routine clinical dental practice in Scotland. Journal of
dentistry. 1988;16(6):258-63.
18.Gore SM, Felix DH, Bird AG, Wray D. Occupational risk and
precautions related to HIV infection among dentists in the Lothian region of
Scotland. Journal of Infection. 1994;28(2):209-22.
Abstract
19. Burns MJ, Dillon FR. AIDS
health locus of control, self-efficacy for safer sexual practices, and future
time orientation as predictors of condom use in African American college
students. Journal of Black Psychology. 2005;31(2):172-88.
20. Somlai AM, Kelly JA, McAuliffe TL, Ksobiech K,
Hackl KL. Predictors of HIV sexual risk behaviors in
a community sample of injection drug-using men and women. AIDS
and Behavior. 2003;7(4):383-93.
21. Farmer MA, Meston CM. Predictors of condom use self-efficacy in an
ethnically diverse university sample. Archives of sexual behavior. 2006;35(3):313-26.
22. Vahedian-Shahroodi M, Elaheh L-m, Esmaily H, Tehrani H, Hamidreza M-H. Prediction of Osteoporosis Preventive Behaviors using the Health
Belief Model. health education& health
promotion. 2014;2(3):199-207.
23. Pender NJ, Murdaugh CL, Parsons
MA. Health promotion in nursing practice. 4th ed. Prentice Hall; 2001.
