زمینه و هدف: دیابت یک بیماری جدی و مزمن است. با آموزش مناسب می‌توان تا 80 % از عوارض دیابت را کاهش داد. به همین جهت، لازم است تا افراد مبتلا به دیابت تحت آموزش خودمراقبتی قرار گیرند؛ زیرا مهمترین عامل در درمان دیابت و انجام مراقبت‌های بهداشتی خود بیمار است. این مطالعه با هدف تعیین تأثیر برنامه آموزشی بر اساس الگوی اعتقاد بهداشتی توسعه‌یافته با الگوی ترس بر رفتار خودمراقبتی و میزان HbA1c در بیماران دیابتی نوع دوم مراکز بهداشتی درمانی شهری روستایی شهرستان رشت انجام‌شده است.

مواد و روش‌ها: روش مطالعه در این پژوهش، مداخله‌ای شاهددار تصادفی بود. جمعیت موردمطالعه، 84 نفر از بیماران مبتلا به دیابت نوع دو تحت پوشش مراکز بهداشتی درمانی شهر رشت بودند؛ که به‌طور تصادفی به دو گروه مداخله (42 نفر) و کنترل (42 نفر) تقسیم شدند. داده‌ها در دو مرحله به‌وسیله پرسشنامه برگرفته از سازه‌های الگوی اعتقاد بهداشتی توسعه‌یافته با الگوی ترس و میزان HbA1c قبل و سه ماه پس از آزمون جمع‌آوری گردید. گروه کنترل تحت مداخله قرار نگرفتند. ولی برای گروه آزمون 6 جلسه آموزشی 30 تا 45 دقیقه‌ای با توجه به نتایج پیش‌آزمون به‌صورت روش آموزش تلفیقی شامل: سخنرانی، بحث گروهی، پرسش و پاسخ و روش ایفای نقش با وسیله کمک‌آموزشی پمفلت، پوستر و فیلم آموزشی برگزار شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، از آزمون‌های آماری توصیفی (شاخص‌های پراکندگی و تمایل مرکزی)، کای¬اسکوئر و آزمون‌های آماری تی زوجی و تی مستقل از طریق نرم‌افزار SPSS 21 استفاده شد.

یافته‌ها: بعد از انجام مداخله آموزشی، میانگین نمره HbA1c در گروه آزمون تفاوت معناداری داشت. اما میانگین نمره HbA1c در گروه شاهد معنادار نشان داده نشد. میانگین نمره ترس در گروه آزمون بعد از مداخله افزایش پیدا کرد، درحالی‌که در گروه کنترل این اختلاف معنادار نبود و میانگین نمره رفتار خودمراقبتی در گروه آزمون قبل از مداخله و سه ماه بعد از مداخله تفاوت آماری معناداری وجود داشت (0/001>p). درحالی‌که در گروه شاهد این اختلاف معنادار نبود.

نتیجه‌گیری: یک برنامه آموزشی دقیق بر اساس الگوی اعتقاد بهداشتی توسعه‌یافته با الگوی ترس برای بالا بردن حساسیت و شدت درک‌شده و با محرک ترس در بیماران و افزایش منافع درک‌شده به همراه از بین بردن موانع درک‌شده و بالا بردن خودکارآمدی و همچنین در افزایش رفتارهای خودمراقبتی و کاهش هموگلوبین A1c در بیماران دیابتی نوع دوم بسیار سودمند‌ است.

نوع مقاله: مطالعه پژوهشی.