The prediction of mental health based on variables of Self-esteem, life satisfaction and hope among College students

Tahere Rezaei^1*, Ali Asghar Bayani ² & Kazem Shariatnia³

1. MA in Dept.of Educational Sciences, School of Educational Sciences & Psychology, University of Azadshahr, Golestan, Iran rezaei.tahere@gmail.com

2. (ph.D)Dept. of Educational Sciences, School of Educational Sciences & Psychology, University of Azadshahr, Golestan, Iran

3. (ph.D)Dept. of Educational Sciences, School of Educational Sciences & Psychology, University of Azadshahr, Golestan, Iran.

ABSTRACT

Background and objective: Mental health is one of the key variables in the field of Psychology and Educational Sciences that several factors have been studied in relation to it. The aim of this study is to predict students' mental health using the variables of self-esteem, life satisfaction was hope.

Methods: This study was of the correlation among non-experimental studies. The population were included all students in shahrood University (9,000 student) and for the sample size used krejcie and Morgan table and 368 were selected. A booklet that participants were asked to respond to questions, including:1-demographic Questionnaire2-General Health Goldberg and Hiller Questionnaire 3- Snyder Hope questionnaire 4- Rosenberg self esteem questionnaire.5-Diner satisfaction with life Questionnaire. To analyze the data descriptive statistics (Charts, measure of central tendency and dispersion measures) and inferential statistics (Pearson correlation coefficient, t-test and stepwise regression analysis) were used.

Results: The results show that between self-esteem, satisfaction with life, hope and mental health (r=0/76 0/70 and 0/76) There is a significant correlation. Students mental health can be predicted based on variables self-esteem and (β =0/42), satisfaction with life (β = 0/21) and hope (β =0/52). The proportion of self-esteem variable (0/42) was more. there was no difference Between self-esteem, hope and mental health, but between life satisfaction boys scores were more than girls.

Conclusion: This study showed that, in general, students with good mental health, and results showed that with increasing self-esteem, hope and life satisfaction of students can improve their mental health.

Paper Type: Research Article.

Keywords: self-esteem, life satisfaction, hope, mental health

u Citation: Rezaei T, Bayani AA, Shariatnia K. The prediction of mental health based on variables of Self-esteem, life satisfaction and hope among College students. Iranian Journal of Health Education and Health Promotion. Falls 2015;3(3): [242-252].

پیشبینی سلامت روان

پیشبینی سلامت روان بر اساس متغیرهای عزتنفس، رضایت از زندگی و امید در دانشجویان

طاهره رضایی،¹ علیاصغر بیانی² و کاظم شریعتنیا³

^*1. کارشناسیارشد علوم تربیتی، گروه علوم تربیتی و روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد آزادشهر، آزادشهر، گلستان، ایران (نویسنده مسئول) rezaei.tahere@gmail.com

2. دانشیار گروه علوم تربیتی و روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد آزادشهر، آزادشهر، گلستان، ایران

3. استادیار گروه علوم تربیتی و روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد آزادشهر، آزادشهر، گلستان، ایران

چکیده

زمینه و هدف: سلامت روان یکی از متغیرهای مهم و اساسی در حوزه روانشناسی و علوم تربیتی است که عوامل مختلفی در رابطه با آن موردمطالعه قرارگرفتهاند. هدف این پژوهش پیشبینی سلامت روان دانشجویان با استفاده از متغیرهای عزتنفس، رضایت از زندگی و امید بود.

مواد و روشها: روش تحقيق ازلحاظ ماهيت روش همبستگي بود كه در زمره تحقيقات غيرآزمايشي قرار میگیرد. جامعه آماري كليه دانشجويان مقطع كارشناسي دانشگاه شاهرود بودند (9000 نفر). حجم نمونه با استفاده از جدول تعيين اندازه نمونه كرجسي و مورگان 368 نفر تعیین گرديد. کتابچهای آزمودنیها شامل پنج بخش بود: 1- پرسشنامه جمعیتشناختی، 2- پرسشنامه سلامت عمومي گلدبرگ و هيلر، 3- پرسشنامه امید اسنایدر، 4- پرسشنامه عزتنفس روزنبرگ و 5- پرسشنامه رضایت از زندگی داینر. برای تجزیهوتحلیل دادهها از آمار توصيفي (نمودارها، اندازههای گرايش به مركز و اندازههای پراكندگي) و آمار استنباطي (آزمون ضريب همبستگي گشتاوري پيرسون، آزمون تی گروههای مستقل و تحليل رگرسيون گامبهگام) و نرمافزار SPSS 22 استفاده شد.

یافتهها: بین متغیرهای عزتنفس، رضایت از زندگی، امید و سلامت روان (به ترتیب 76/0 و 70/0 و 76/0 r=) همبستگی معنادار وجود داشت. سلامت روان دانشجویان را میتوان بر اساس متغیرهای عزتنفس (42/0β=)، رضایت از زندگی (21/β=0) و امید (35/0β=) پیشبینی کرد. دراینبین، سهم متغیر عزتنفس با ضریب رگرسیون (42/0) بیشتر بود. بین عزتنفس، امید و سلامت روان دانشجویان تفاوتی مشاهده نشد؛ ولی نمرات رضایت از زندگی دختران بیشتر از پسران بود.

نتیجهگیری: اين بررسي بهطورکلی دانشجويان را داراي سلامت روان مناسبی نشان داد و يافتهها گوياي آن بودند كه با افزايش عزتنفس، امید و رضایت از زندگی دانشجويان میتوان سلامت روان آنها را ارتقا داد.

نوع مطالعه: مطالعه پژوهشی.

کلیدواژهها: عزتنفس، رضایت از زندگی، امید، سلامت روان، دانشجویان، دانشگاه شاهرود.

t استناد: رضایی ط، بیانی عا، شریعتنیا ک. پیشبینی سلامت روان بر اساس متغیرهای عزتنفس، رضایت از زندگی و امید در دانشجویان دانشگاه شاهرود. فصلنامه آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت. پاییز 1394؛3(3): [242-252].

مقدمه

مفهوم سلامت ازنظر سازمان جهانی بهداشت، چیزی فراتر از نبود اختلال روانی معنی میشود و شامل: خوب بودن ذهنی، خودکارآمدی، استقلال و خودمختاری، کفایت و شایستگی، ارتباطات اجتماعی و شکوفایی توانمندیهای بالقوه فکری و هیجانی است (1). راهبردهای جدید سازمان جهانی بهداشت بیان میکند که کانون و تمرکز مطالعات باید چشمانداز سلامتی را موردتوجه قرار دهد (2) و طبقهبندی بینالمللی عملکرد[1] مربوط به این سازمان از طبقهبندی بیماریها فاصله گرفته و به سمت طبقهبندی مؤلفههای سلامت حرکت کرده است (3).

عوامل زیادی بر سلامت روان تأثیر میگذارند؛ پژوهشگران دلایل سرشتی (سازههای شخصیتی همچون برونگرایی و رواننژندی) و مؤلفههای شناختی و نگرشی (مانند امید، خوشبینی، همدلی، پیوندجویی، بخشش، مذهب و معنویت) را در ثبات احساس رفاه و بهزیستی و سلامت مثبت مؤثر میدانند (4). همچنین در مطالعات نشان داده شد که عوامل روانشناختی سلامت مثبت بر کارکرد جسمی تأثیر میگذارند و کسانی که بهزیستی روانی بالاتری دارند، از سلامت جسمی بهتری برخوردارند؛ این افراد شاد، خوشبین و مثبت نگرند و از ثبات عاطفی، عزتنفس و خودکارآمدی بالایی برخوردارند (5).

گستل و همکاران (6) امید را بهعنوان یکی از مهمترین جنبههای سلامت روان معرفی کرده و ارتباط بین این دو را اثبات نمودهاند. درواقع، امید بازتاب میزان رسیدن به نتایج است که غیرقطعی ولی درعینحال ممکن ارزیابیشده است (7). در تعریف رایجتر امید، اسنـایدر (8) امیـد را بهعنوان یک نیرو و قدرتی ترسیـم میکنـد که با این قابلیتها مشخص میشوند: 1) تعیین هدفها، 2) تدوین راهبردهای رسیدن به این هدفها (گذرگاهها) و 3) داشتن انگیزه لازم برای استفاده از این راهبردها (عامل). یک اصل اساسی نظریه امید، هدفمند بودن رفتار آدمی است که این هدفها اَعمال را هدایت میکنند (9).

سه سازه اصلی نظریه امید اسنایدر عبارتاند از: هدفها، گذرگاهها و عامل. در نظریه امید اسنایدر، هدفها نتایج مطلوبی هستند که در جهت رسیدن به آنها تلاش میکنیم. بدون توجه بهاندازه هدف، یک هدف قابلدسترس، نقطه پایانی تلاش را تعیین میکند. بر طبق این نظریه، هدف میتواند هر چیزی باشد که یک فرد میخواهد تجربه، خلق و یا انجام دهد. گذرگاهها عبارتاند از راههای شکلگرفته برای رسیدن به هدفها. عامل، انگیزش لازم برای رسیدن به هدفهای طراحیشده است. گذرگاهها بدون همراه شدن با عاملهای مناسب بیفایدهاند (8).

طبق دیدگاه اسنایدر و همکاران (10)، گذرگاهها تواناییهایی هستند که مسیر هدفها را تنظیم میکنند، عامل، مؤلفه انگیزشی نظریه امید است و استفاده از گذرگاهها بهمنظور تحقق هدفهای موردعلاقه را دربر میگیرد.

تحقیقات در 15 سال گذشته نشان داده است که عزتنفس یکی از مهمترین عوامل روانشناختی سلامت است (11). تحقیقات معاصر نیز نشان داده است که عزتنفس از مؤلفههای اصلي و مهم سلامت روان تلقي میشود (12) و در چند دهه اخير موردتوجه پژوهشگران و انديشمندان قرارگرفته است. عزتنفس اشاره به ارزیابی فرد از ویژگیهای خودش دارد و به زبان ساده احترامی است كه افراد براي خويشتن قائل هستند و ظرفیتی است که فرد برای دریافت عشق و احترام دارد (13). با این تعریف، میتوان گفت عزتنفس عامل مهمي در سازگاري اجتماعی و عاطفي افراد تلقي ميشود و جزئي از سلامت روانی شخص است؛ زيرا كه تأييد و پذيرش خويشتن و داشتن حس ارزشمندي كه فرد نسبت به خود احساس ميكند از مشخصههاي شخصيت سالم و بهنجار تلقي میشود (14).

گونی، خلافت و بویزن (15) یکی دیگر از ابعاد مهم سلامت روان را رضایت از زندگی افراد بیان نمودند. رضـایت از زندگی، ارزیـابی افراد از زندگی خودشـان و احساسی که نسبـت به آینده زندگیشان دارند تعریف میشود، رضایت از زندگی ارزیابی رفاه و بهزیستی فرد است که معمولاً از روی عوامل وضعیت روانی، رضایت از ارتباطات اجتماعی و دستیابی به اهداف اندازهگیری میشود. گاهی داشتن تمایل و اشتیاق به زندگی بهصورت کلی و داشتن درک درستی از این احساسات نیز معنی میشود. رضایت از زندگی مرتبط با وضعیت اقتصادی، تحصیلی، تجربیات، محل زندگی و بسیاری دیگر از عوامل دیـگر ارزیابی میشود (16-19).

سلامت روان متأثر از عوامل زیادی است که این عوامل تابهحال توسط محققان زیادی موردبررسی قرارگرفتهاند ازجمله: رضایت از زندگی (20)، فعالیتهای جسمانی (21)، راهبردهای شناختی (22)، عملکرد تحصیلی (23)، اعتقادات (24)، هوش هیجانی (25)، هوش معنوی (26)، گرایشهای مذهبی (27)، ابعاد بهزیستی روانشناختی (28) و غیره که بر روی سلامت روان افراد و گروههای مختلف موردبررسی قرارگرفتهاند.

شناخت دقيق متغيرهاي تعیینکننده سلامت رواني قادر است نقش قابلتوجهی در تكامل روانشناسی سلامت ايفاء كند. بدون شک شناخت علمي از بهداشت رواني میتواند تأثير به سزايي در كنترل پیامدهاي منفي مشكلات مربوط به سلامت رواني داشته باشد. اگر بشر موفق به پیداکردن راهحلهای مناسبی در مورد كنترل كشمكشهاي رواني خود نشود، آينده تاريكي متوجه او خواهد بود. با توجه به نقش سلامت روان در زندگی و لزوم پیشگیری از آسیبهای روانی و تقویت عوامل محافظتکننده و ارتقادهنده سلامت روان، انجام چنین پژوهشیهایی ضروری است.

با توجه به پژوهشهایی که بیان شد مشخص شد که در بین تحقیقات گذشته پیشبینی سلامت روان بر اساس متغیرهای عزتنفس، رضایت از زندگی و امید بهصورت مستقیم یا غیرمستقیم موردتوجه قرار نگرفته است. به همین دلیل در این پژوهش رابطه ترکیبی این متغیرها موردبررسی قرار گرفت و هدف پژوهش حاضر پیشبینی سلامت روان دانشجویان بر اساس متغیرهای عزتنفس، رضایت از زندگی و امید بود که سؤالات پژوهش بهصورت زیر بیان شد:

ü آیا بین متغیرهای عزتنفس، رضایت از زندگی، امید و سلامت روان دانشجویان رابطه وجود دارد؟

ü آیا سلامت روان دانشجویان را میتوان بر اساس متغیرهای عزتنفس و رضایت از زندگی و امید پیشبینی کرد؟

ü آیا امید، عزتنفس، رضایت از زندگی و سلامت روان دانشجویان دختر و پسر متفاوت است؟

مواد و روشها

روش پژوهش روش همبستگي است كه در زمره تحقيقات توصيفي (غيرآزمايشي) قرار ميگيرد. برای آزمون فرضیات از ضريب همبستگي ساده و چندگانه، آزمون تی گروههای مستقل و تحليل رگرسيون گامبهگام و برای تجزیهوتحلیل دادهها از نرمافزار 22 SPSS استفاده گرديد. جامعه آماری این پژوهش 9000 دانشجوی کارشناسی دانشگاه شاهرود بودند که بر اساس جدول کرجسی و مورگان تعداد 348 نفر به صورت نمونه با استفاده از روش نمونهگیری خوشهای از بین دانشکدههای فنی، مدیریت، صنایع و کشاورزی انتخاب شدند. شرط ورود به آزمودنیها نداشتن بیماری روحی و جسمی دریک سال گذشته و اشتغال به تحصیل در سال تحصیلی جاری بود. با همکاری نمایندگان کلاسها پرسشنامهها توزیع شد. بعد از توجیه آزمودنیها، کتابچه حاوی پرسشنامههای جمعیتشناختی، امید، عزتنفس، رضایت از زندگی و سلامت روان بین آنان توزیع و سپس جمعآوری گردید. قبل از توزیع پرسشنامهها روش پر کردن پرسشنامهها و هدف از انجام این پژوهش برای آزمودنیها توضیح داده شد و در مورد محرمانه ماندن پاسخها به آنها اطمینان داده شد.

ابزار اندازهگیری: برای جمعآئری دادههااز ابزارهای مختلفی استفاده شد:

t پرسشنامه عزتنفس روزنبرگ: اين مقياس توسط موريس روزنبرگ تهيه و معرفي شد. از ده ماده تشكيل میگردد كه براي اندازهگیری عزتنفس كلي تهیهشده است (29). به نظر بورنت و رایت مقیاس عزتنفس روزنبرگ [2]یکی از رایجترین مقیاسهای اندازهگیری عزتنفس بوده و بهمنظور ارائه یک تصویر کلی از نگرشهای مثبت و منفی درباره خود به وجود آمده است. این مقیاس ضرایب همبستگی قویتری نسبت به پرسشنامه عزتنفس کوپر اسمیت[3] دارد و در سنجش سطوح عزتنفس دارای روایی بیشتری است و واجد قابلیت اعتماد و اعتبار (همگرا و واگرا) مناسب است (30). در مطالعهای که توسط ماکیکِنگاس و کِنیوئن (31) در خارج از ایران انجام شد ضرایب آلفای کرونباخ برای این مقیاس در نوبت اول 87/0 برای مردان و 86/0 برای زنان و در نوبت دوم، 88/0 برای مردان و 87/0 برای زنان محاسبهشده است. گرينبرگر و همکاران (32) همساني دروني اين مقياس را 84/0 و ضرايب قابليت اعتماد بازآزمايي مقياس را 84/0 و 67/0 و 62/0 گزارش کرده است.

t مقیاس رضایت از زندگی داینر: پركاربردترين ابزار اندازهگیری رضايت كه توسط دينر و دينر (33) در سال 1985 طراحیشده است، مقياس رضايت از زندگي[4] است. این مقياس جنبه مثبت تجارب افراد را بهجای تمركز بر هيجانات منفي اندازه میگیرد. اين مقياس در ابتدا شامل 48 سؤال بود كه بعد از تحليل عاملي به 10 سؤال كاهش يافت. به خاطر شباهت معنايي بين 10 سؤال، نسخه نهايي به 5 سؤال كاهش يافت. مقياس پاسخگويي به سؤالات مقياس ليكرت 7 درجهای از كاملاً موافقم تا كاملاً مخالفم است. علاوه بر این، این مقیاس در بين گروههای مختلفي مورداستفاده قرارگرفته است. روایی آزمون توسط اساتید [رشته علوم تربیتی و روانشناسی] دانشگاه [آزاد اسلامی واحد آزادشهر] تائید شد. پایایی این آزمون توسط بیانی، کوچکی و گودرزی (34) بر روی 109 نفر از دانشجویان دانشگاه آزادشهر 83/0 و با روش بازآزمايي 69/0 بهدستآمد. دينر و دينر (33) پايايي بازآزمايي را با فاصله زمانی دو ماه 84/0 گزارش کردند. پاوِت و دینر (35) پايايي بازآزمايي مقياس را با فاصله زماني يك ماه 84/0 و آلفونسو و همکاران (36) با فاصله زماني دو هفته 83/0 گزارش كردند. در این پژوهش نیز پایایی پرسشنامه (89/0 = α) مناسب بود.

t پرسشنامه امید اسنایدر: مقياس اميد اسنايدر بر اساس نظريه اميد اسنايدر است. این ابزار مقياسي است كه اميد فرد را بهعنوان يك ويژگي شخصيتي نسبتاً ثابت ارزيابي میکند. اين مقياس در مورد همه افراد ازجمله بيماران رواني (37) و براي افراد 15 سال و بالاتر كاربرد دارد. در مورد نمونه دانشجويي با ليكرت 4 درجهاي از كاملاً غلط تا كاملاً درست استفاده و همبستگي همه موارد محاسبه شد. درنهایت 12 ماده باقي ماند كه همبستگي بالایی داشتند. از بين اين مواد، 4 ماده كه بيشترين رابطه را با تفكر عامل (2، 9، 10 و 12)، و 4 ماده ديگر (1، 4، 6 و 8) که بيشترين ارتباط را با مسيرها داشتند جدا و محاسبه شد. امید بالا در این مقیاس با عملکرد تحصیلی بهتر، سلامت روان و سازگاری روانشناختی رابطه مثبت دارد (38). مواد درونی هر عامل از این مقیاس همبستگی بین 57/0 تا 38/0 را نشان داد. اسنایدر و همکاران (39) همسانی درونی کل این مقیاس را از طریق آلفای کرونباخ بین 97/0 تا 95/0 و برای خردهمقیاسهای تفکر عامل بین 76/0 تا 71/0 درصد و الکساندر و انگبوزی (40) برای مسیرها 63/0 تا 80/0 و از طریق بازآزمایی بعد از 3 هفته 85/0 و بعد از 8 هفته 73/0 و بعد از 10 هفته 82/0 به دست آوردند و روایی آن را نیز تائید کردند. در پژوهشی دیگر با اجرای آن بر نمونهای از دانشجويان كويت دو عامل تفكر عامل و مسيرها بهدستآمده است (41). در پژوهش حاضر نیز پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 87/0 محاسبه شد.

t پرسشنامه سلامت عمومي:[5] پرسشنامه سلامت عمومي آزموني است با ماهيت چندگانه و خوداجرا كه بهمنظور بررسي اختلالات غيرروان گسسته كه در وضعیتهای مختلف جامعه يافت میشود، تهیهشده است. اين پرسشنامه را در سال 1972 گلدبرگ طراحي كرد، در اين تحقيق از فرم كوتاهشده 28 سؤالی استفاده گرديد و از روش نمرهگذاری ليكرت استفاده شد. نمره پایینتر در این پرسشنامه نشانه سلامت روانی بالاتر است. روايي و پایایی اين پرسشنامه در مطالعات متعددي مطلوب گزارششده است. پایایی پرسشنامه سلامت عمومي (فرم 28 سؤالی) 87/0 گزارششده است. همچنین در این پژوهش روايي پرسشنامه را نيز رضايتبخش گزارش شده است (42). يعقوبي و همكاران (43) نیز ضريب پایایی پرسشنامه را با استفاده از روش بازآزمايي و آلفاي كرونباخ 88/0 گزارش دادهاند. در این پژوهش پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 95/0 به دست آمد.

جدول 1. ماتریس ضرایب همبستگی

امید	گذرگاه (امید)		عامل (امید)	رضایت	عزتنفس	متغیرها
					1	عزتنفس
				1	^**64/0	رضایت از زندگی
			1	^**68/0	^**59/0	عامل (امید)
		1	^**70/0	^**71/0	^**63/0	گذرگاه (امید)
1		^**92/0	^**92/0	^**76/0	^**67/0	امید
^**76/0-		^**72/0-	^**68/0-	^**70/0-	^**76/0-	سلامت روان

** سطح معناداری <001/0؛ * سطح معناداری <005/0

جدول 2. ضرایب رگرسیون

		ضرایب استاندارد نشده		ضرایب استانداردشده	t مقدار	سطح معناداری
		ضریب b	خطای استاندارد	ضریب b
عرض از مبدأ	69/41		43/1	-	11/29		000/0
امید	438/0-		053/0	-357/0	28/8-		000/0
عزتنفس	82/1-		138/0	422/0-	62/8-		000/0
رضایت از زندگی	656/0-		076/0	214/0-	08/13-		001/0

سطح معناداری 001/0>

جدول 3. میانگین و نمرات متغیرهای امید، عزتنفس، رضایت از زندگی و سلامت روان دانشجویان دختر و پسر

متغیر	میانگین و انحراف معیار دانشجویان دختر		میانگین و انحراف معیار دانشجویان پسر		مقدار t	سطح معناداری	اختلاف میانگینها
امید		24/80 ± 5/03	30/23 ± 84/4	44/1-		151/0	64/1-
عزتنفس		34/4 ± 23/4	94/3 ± 90/3	938/0-		349/0	42/0-
رضایت زندگی		31/22 ± 62/7	52/20 ± 83/6	24/2-		025/0	78/1-
سلامت روان		81/19 ± 42/14	64/19 ± 05/12	111/0-		912/0	17/0-

یافتهها

تعداد 145 نفر (8/41%) از آزمودنیها مرد و تعداد 202 نفر (2/58%) زن بودند؛ 275 (3/79%) نفر مجرد، 65 (7/18%) نفر متأهل و 7 (2%) نیز مطلقه بودند. 90 (26%) نفر در رشته فنی، 79 (23%) نفر در رشته مدیریت، 63 (18%) نفر در رشته صنایع، 60 (17%) نفر عمران، 45(13%) نفر کشاورزی و 10(3%) نفر در سایر رشتهها مشغول به تحصیل بودند.

میانگین و انحرافاستاندارد نمرات آزمودنیها در عزتنفس (4،09/4)، رضایت از زندگی (56/21،34/7)، امید (80/23، 96/4) و سلامت روان (74/19، 47/13) بود. ضریب همبستگی بین متغیر سلامت روان و متغیرهای پیشبین (عزتنفس، رضایت از زندگی و امید) 73/0 و ضریب تعیین تعدیلشده نیز تقریباً 72% بود. بنابراین، میتوان گفت متغیرهای پیشبین تقریباً، 72% از واریانس سلامت روان دانشجویان را تبیین میکنند.

جدول 1. ماتریس ضرایب همبستگی

امید	گذرگاه (امید)		عامل (امید)	رضایت	عزتنفس	متغیرها
					1	عزتنفس
				1	^**64/0	رضایت از زندگی
			1	^**68/0	^**59/0	عامل (امید)
		1	^**70/0	^**71/0	^**63/0	گذرگاه (امید)
1		^**92/0	^**92/0	^**76/0	^**67/0	امید
^**76/0-		^**72/0-	^**68/0-	^**70/0-	^**76/0-	سلامت روان

** سطح معناداری <001/0؛ * سطح معناداری <005/0

ضرایب همبستگی بین متغیرهای پژوهش در جدول 1 آمده است. با توجه به (05/0>p) بین عزتنفس، رضایت از زندگی و امید و سلامت روان دانشجویان به ترتیب همبستگی معنادار به میزان 76/0-،70/0- و 76/0- وجود دارد. بنابراین، میتوان انتظار داشت با افزایش نمرات عزتنفس، رضایت از زندگی و امید، سلامت روانی دانشجویان بهبود یابد و فرض پژوهش تائید میشود.

ضرایب رگرسیون متغیرهای پژوهش هم طبق جدول 2 بهدستآمده است. با یک واحد انحرافاستاندارد افزایش در امید، (357/0 = b) از نمره سلامت روانی کاسته میشود، (طبق دستورالعمل کاهش نمره سلامت روان نشاندهنده بهبود سلامت روان است)، به عبارتی با هر واحد انحرافاستاندارد افزایش در امید، سلامت روان 357/0 بهبود مییابد. با هر واحد انحرافاستاندارد افزایش در عزتنفس به میزان (422/0 = b) از نمره سلامت روانی کاسته میشود یا به عبارت دقیقتر سلامت روان 422/0 بهبود مییابد. به همین ترتیب با هر واحد انحرافاستاندارد افزایش در رضایت از زندگی به میزان (214/0 = b) از نمره سلامت روان کاسته شده که نشاندهنده بهبود سلامت روان است. بهطورکلی با افزایش امید، عزتنفس، رضایت از زندگی و امید، شاهد بهبود سلامت روان دانشجویان خواهیم بود.

جدول 2. ضرایب رگرسیون

		ضرایب استاندارد نشده		ضرایب استانداردشده	t مقدار	سطح معناداری
		ضریب b	خطای استاندارد	ضریب b
عرض از مبدأ	69/41		43/1	-	11/29		000/0
امید	438/0-		053/0	-357/0	28/8-		000/0
عزتنفس	82/1-		138/0	422/0-	62/8-		000/0
رضایت از زندگی	656/0-		076/0	214/0-	08/13-		001/0

سطح معناداری 001/0>

در جدول شماره 3 نیز آمارههای آزمون t تفاوت بین متغیرهای تحقیق را بین دانشجویان دختر و پسر نشان میدهد. با توجه به (05/0 > (p فقط بین میانگین رضایت از زندگی دانشجویان دختر و پسر تفاوت معنادار وجود دارد. همانطور که جدول 3 نشان میدهد رضایت از زندگی دختران به میزان 78/1 بیشتر از دانشجویان پسر است. ازنظر امید، عزتنفس و سلامت روان، بین دانش جویان دختر و پسر تفاوت معنادار وجود ندارد.

جدول 3. میانگین و نمرات متغیرهای امید، عزتنفس، رضایت از زندگی و سلامت روان دانشجویان دختر و پسر

متغیر	میانگین و انحراف معیار دانشجویان دختر		میانگین و انحراف معیار دانشجویان پسر		مقدار t	سطح معناداری	اختلاف میانگینها
امید		24/80 ± 5/03	30/23 ± 84/4	44/1-		151/0	64/1-
عزتنفس		34/4 ± 23/4	94/3 ± 90/3	938/0-		349/0	42/0-
رضایت زندگی		31/22 ± 62/7	52/20 ± 83/6	24/2-		025/0	78/1-
سلامت روان		81/19 ± 42/14	64/19 ± 05/12	111/0-		912/0	17/0-

بحث

در این پژوهش رابطه متغیرهای عزتنفس، رضایت از زندگی و امید با سلامت روان و همچنین پیشبینی سلامت روان دانشجویان با استفاده از متغیرهای ذکرشده موردبررسی قرار گرفت. در این بخش ضمن بررسی نتایج پژوهش، به بحث و نتیجهگیری در مورد آن پرداخته میشود.

نتایج پژوهش نشان داد که بین عزتنفس، رضایت از زندگی و امید و سلامت روان دانشجویان رابطهی مثبت و معنادار وجود دارد. این یافته با نتایج پژوهش حیدری (44)، هوموندوانسا و همکاران (45)، اوسولیوان (46)، فراری و همکارانش (47)، ایوران (48) و الحداد و همکارانش (49) همسو است. دربارهی رابطه بین متغیرهای عزتنفس و رضایت از زندگی و امید و سلامت روان در ادبیات روانشناختی بسیار بحث شده است، به نظر میرسد که این متغیرها میتوانند سلامت روان دانشجویان را افزایش دهند و داشتن امید، به کارکرد بهتر در فعالیتهای آموزشی دانشجویان نیز میانجامد (4، 50). در تبیین رابطه متغیرها مذکور میتوان گفت عزتنفس و رضایت از زندگی از عوامل مهم سلامت روان هستند و حتی بهعنوان یک حفاظ اجتماعی در مقابل استرسها و اضطرابها در بین تحقیقات معرفیشدهاند (51). شیرمحمدی (52) نیز در نتایج همسو با این پژوهش به نقل از متخصصان زیادی بیان نموده است که: افرادی که در زندگی خود رضایت بیشتری دارند، رویکرد مثبتی به زندگی داشته و دارای عزتنفس بالاتری هستند و احساس کفایت تحصیلی بالایی برخوردارند و این افراد معمولاً از سلامت جسمی و روحی خوبی برخوردارند. در سالهای اخیر روانشناسان به سازه امید بهعنوان نقطه قوت روانشناختی نگریسته که هم به بالا رفتن عزتنفس افراد کمک میکند و هم در پرورش و ایجاد سلامت روانی مؤثر است (53).

همچنین در نتایج بعدی پیشبینی سلامت روان دانشجویان بر اساس متغیرهای عزتنفس، رضایت از زندگی و امید تائید شد که اين يافته با نتايج گزارششده توسط مقتدری (54)، پاکدامن (55)، سیاح (22) بهصورت مستقیم یا غیرمستقیم هماهنگ است. نتايج حاكي از اين بود كه بين نمره كلی متغیرهای پیشبین و نمره كل سلامت عمومي رابطه منفي و معناداري وجود داشت. همچنین در پژوهشها ذکرشده امید با رضایت از زندگی ارتباط مستقیم دارد و این دو عامل مهمی در سلامت روان دانشجویان هستند؛ انصاری (56) نیز امید را موجب معنا بخشیدن به زندگی بیان کرده که در ناملایمات و مشکلات باعث عدم فروپاشی روانی انسان و حفظ سلامت روح و روان میگردد. طبق نتایج این پژوهش و تحقیقات همسو با آن امید متغیر جدیدی است که بهعنوان پیشبینی کننده رضایت از زندگی مورد تائید قرارگرفته است و خود از مولفه های مهم سلامت روان میباشند، البته این متغیر سالهاست در جامعه علمی و دانشگاهی مورد غفلت قرارگرفته است و کمتر به آن توجه شده است؛ و حتی در پژوهشهای پیشین هم این متغیر در بین عوامل پیشبین سلامت روان به چشم نمیخورد.

در یافتههای بعدی این تحقیق مشخص شد بین رضایت از زندگی دانشجویان دختر و پسر تفاوت وجود دارد و مشاهده شد که نمرات رضایت از زندگی دختران بیشتر از پسران است که این نتایج با نتایج دمیرل (57) که رضایت از زندگی معلمان زن را بیشتر از معلمان مرد اعلام نموده است، همخوان است. ولی در دیگر متغیرها تفاوتی مشاهده نشد. این یافتهها با نتایج يعقوبي و همكاران (25)، ایوران (48) ناهماهنگ است. همچنین پژوهشی توسط روبیلوس (58) درباره ارتباط جنسیت و سلامت روان در یکی از کشورهای آمریکایی انجام شد و نتایج سلامت روان بالاتر مردان نسبت به زنان را نشان دادند.

داینر (23) مینویسد: زنان نسبت به مردان هیجانات مثبت بیشتری را گزارش میکنند. البته عوامل زیادی در بروز رضایت از زندگی برای هر دو جنس در تحقیقات گذشته اشاره شده که نمیتوان با صراحت درباره علت این اختلاف در نمرات رضایت از زندگی دانشجویان نظر داد و نیاز به بررسیهای بیشتری دارد.

نتیجهگیری: یافتههای این پژوهش را میتوان در زمره شواهدی دانست که تأثیر متغیرهای روانشناختی و ارتباط و تعامل بین آنها بر سلامت روانی را مورد تائید قرارداد. امید و رضایت از زندگی بهعنوان متغیرهای روانشناختی و عزتنفس بهعنوان یک متغیر اجتماعی بر سلامت روانی دانشجویان تأثیر داشتند و سلامت روان آنها با استفاده از این متغیرها قابل پیشبینی است. بُعد روانی انسان نقشی مهم، در رشد و ارتقای او دارد. بنابراین، اهداف و برنامههای آموزشوپرورش باید در راستای رشد احساس ارزشمندی و مهم بودن دانشجو شکل بگیرد تا بتواند از این طریق به یک رضایت نسبی از زندگی شخصی و تحصیلی خویش برسد. ضمناً دانشجویان جوانترین و مهمترین قشر جامعه هستند و تأمین عوامل سلامت جسم و روان آنها بهنوعی میتواند سلامت روان فردای جامعه را تضمین کند. تأکید توجه به این تواناییها در دانشجویان در نظام آموزشوپرورش و مراكز آموزش عالي میتواند شيوع اختلالهای رواني را در دانشجويان كاهش دهد. امروزه صاحبنظران بر این باورند که یکی از دلایل مهم توسعه کشورهای پیشرفته توجه و اهتمام دولتهای آنها در تربیت نیروی انسانی خلاق و مؤثر است. دانشجویان، نیروی انسانی برگزیده ازنظر استعداد، خلاقیت و پشتکار و منابع معنوی هر جامعه و سازندگان فردای کشور خویش هستند. انتظار میرود این گروه در سایه سرمایهگذاریهای کلانی که از آموزشوپرورش تا دانشگاه صرف آنان میشود، بتوانند افرادی توانا، مفید و مؤثر برای کشور باشند. اما واقعیت انکارناپذیر این است که این سرمایهگذاریها بدون توجه به بهداشت روانی جامعه بهویژه دانشجویان نمیتوانند تأمینکننده آن انتظارات باشد.

سوگیری و خودگزارشی در تکمیل پرسشنامهها و همچنین عدم امکان یک مصاحبه تشخیصی جهت تعیین امید، عزتنفس، رضایت از زندگی و سلامت روان دانشجویان جزء محدودیتهای تحقیق میباشند. همچنین به دلیل ماهیت رابطهای بودن این پژوهش نمیتوان یک نتیجهگیری علی از آن استخراج کرد.

بهمنظور رسیدن به یافتههای با ثبات و کاهش محدودیتهای این پژوهش توصیه میگردد، این مطالعه بر روی سایر گروهها و سایر دانشگاهها انجام و در صورت امکان از ابزارهای متنوع، جهت اندازهگیری متغیرهای تحقیق استفاده شود. همچنین ادغام این متغیرها با متغیرهای مرتبط دیگر، جهت نتایج معتبرتر، برای تحقیقات آتی پیشنهاد میگردد.

با توجه به تأکید متخصصان بر آموختنی بودن مهارتها، برگزاری کارگاههای آموزشی (امید، رضایت از زندگی و امید و...) جهت ارتقاء سطح سلامت روانی دانشجویان نیز از پیشنهادهای محققین است.

سپاسگزاری

از کلیه مسئولان و دانشجویان دانشگاه شهرستان شاهرود که در انجام این پژوهش همکاری نمودند، کمال تشکر و قدردانی را مینمایم.

References:

1. Tehrani H, Rakhshani T, Zadeh DS, Hosseini SM. Analyzing the relationship between job stress to mental health, personality type and stressful life events of the nurses occupied in Tehran 115 emergency. Iranian Red Crescent Medical Journal. 2013;15(3):272-3.

Abstract/FREE Full Text

2. Durak M, Senol-Durak E, Gencoz T. Psychometric properties of the Satisfaction with Life Scale among Turkish university students, correctional officers, and elderly adults. Social indicators research. 2010;99(3):413-29.

Abstract/FREE Full Text

3. World Health Organization. Prevention of mental disorders. Effective interventions and policy options. Geneva: 2004. (WHO). ISSN: 0512-3038.

View Link

4. Saber M, Tehrani H, Shojaeizadeh D, Maleki Z, Esfandiyarpoor R. Mental Health and Exposure to Stressful Life Events of Nurses Working in Tehran Emergency Medical Service (ER115). J Health Syst Res 2013; 9(3): 294-300.

Abstract/FREE Full Text

5. Samaeelvand N, Hasanvand B. The relationship between sexual knowledge and marital forgiveness with mental health of married women. Iranian Journal of Health Education and Health Promotion. Winter 2015;2(4): [270-280].

Abstract/FREE Full Text

6. van Gestel AJ, Kohler M, Steier J, Teschler S, Russi EW, Teschler H. Cardiac autonomic dysfunction and health‐related quality of life in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Respirology. 2011;16(6):939-46.

Abstract/FREE Full Text

7. Flaskas C. Holding hope and hopelessness: Therapeutic engagements with the balance of hope. Journal of Family Therapy. 2007;29(3):186-202.

Abstract

8. Snyder C. R. Handbook of hope: Theory, measures, and applications. San Diego, CA: Academic Press;1 edition (May 8, 2000).

View Link

9. Weiten W, Dunn S.D, Hammer Y.E. Psychology applied to modern life: adjustment in the 21st century. Mason:Cengage Learning; Edition: 10^th2014. ISBN-13:978-1111186630.

View Link

10. Yeasting K, Jung S. Hope in motion. Journal of Creativity in Mental Health. 2010;5(3):305-19.

Abstract/FREE Full Text

11. Arshadi H, Homam M, Mohamadi E, Sanjar Musavi N. A Comparative Study of Self-efficacy and Self-esteem among Students of Islamic Azad University of Medical Sciences Mashhad Branch. Future of Medical Education Journal. 2014;4(1):17-21.

Abstract/FREE Full Text

12. Ghasemzadeh A, Youneci H, Khanlou R. A comparative study of mental health and self-esteem of freshman and junior students. J Educ Psychol.2010;1(4):39-58.

Abstract

13. SitiSaraw H. Dimension of Neuroticism Personality among Leader and the Impact Toward Self-Esteem of Employe at the Workplace. Procedia Soc Behav Sci.2013;91: 588 – 593.

Abstract/FREE Full Text

14. Soufi S, Damirchi ES, Sedghi N, Sabayan B. Development of structural model for prediction of academic achievement by global self-esteem, academic self-concept, self-regulated learning strategies and autonomous academic motivation. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2014;114:26-35.

Abstract/FREE Full Text

15. Guney S, Kalafat T, Boysan M. Dimensions of mental health: life satisfaction, anxiety and depression: a preventive mental health study in Ankara University students population. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2010;2(2):1210-3.

Abstract/FREE Full Text

16. Oishi S, Diener E, Lucas RE. The optimum level of well-being: Can people be too happy? Perspectives on psychological science. 2007;2(4):346-60.

Abstract

17. Luhmann M, Lucas RE, Eid M, Diener E. The prospective effect of life satisfaction on life events. Social Psychological and Personality Science. 2013;4(1):39-45.

Abstract

18. Diener E& Chan M. Y.Happy people live longer: Subjective well-being contributes to health and longevity. Appl Psychol Health and wellbing.2011; 3(1):1-43.

Abstract

19. Lyubomirsky S; King L,&Diener E. The benefits of frequent positive affect: does happiness lead to success? Psychol Bull. 2005; 131(6):803–855.

Abstract/FREE Full Text

20. kordtamimi B,Porghaz A,khaneghei S.A. Cross culture on Job satisfaction as a faction of organization commitment and mental Health among employee of alghare muslim university in India and Sistan of Iran. J of Subcontinent Res.2011;3(7):53-70.

Abstract/FREE Full Text

21. Steinmo S, Hagger-Johnson G, Shahab L. Bidirectional association between mental health and physical activity in older adults: Whitehall II prospective cohort study. Preventive medicine. 2014;66:74-9.

Abstract/FREE Full Text

22. Sayah M, olapur A, Ardame A, shahidI S, yaghoobi askarabad E. Prediction of mental health and academic perfo rmance of students within cognitive emotional regulation strategies in me dical sciences university of Jundish apur in Ahvaz.Jundishapur Uni Sci Med J.2014; 5 (1): 37-44.

Abstract/FREE Full Text

23. Bostani M, Nadri A, Nasab AR. A Study of the Relation between Mental health and Academic Performance of Students of the Islamic Azad University Ahvaz Branch. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2014;116:163-5.

Abstract/FREE Full Text

24. Marashian F, Esmaili E, Relationship between religious beliefs of students with mental health disorders among the students of Islamic Azad University of Ahvaz. Procedia Soc Behav Sci.2012,46: 1831 – 1833.

Abstract/FREE Full Text

25. Yachobi A, Farhadi M,Ghanbari N, Kakabrayy K. Relationship between emotional intelligence and public health students with homesickness. Modern Psychol Res.2008; 3 (9):153-137.

Abstract/FREE Full Text

26. Moallemi S, Raghibi M, Salari Dargi Z. Comparison of Spiritual Intelligence and Mental Health in Addicts and Normal Individuals. The Journal of Shahid Sadoughi University of Medical Sciences. 2010;18(3):234-42.

Abstract/FREE Full Text

27. Rippentrop AE, Altmaier EM, Chen JJ, Found EM, Keffala VJ. The relationship between religion/spirituality and physical health, mental health, and pain in a chronic pain population. Pain. 2005;116(3):311-21.

Abstract/FREE Full Text

28. Bayani AA, Mohammad Koochekya A, Bayani A. Reliability and validity of Ryff’s psychological well-being scales. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology. 2008;14(2):146-51.

Abstract/FREE Full Text

29. Rosenberg M. Society and the adolescent self-image. Princeton, NJ Princeton: University Press; 1965. pp 347.

View Link

30. Pullmann H, Allik J. The Rosenberg Self-Esteem Scale: its dimensionality, stability and personality correlates in Estonian. Personality and Individual Differences. 2000;28(4):701-15.

Abstract/FREE Full Text

31. Mäkikangas A, Kinnunen U, Feldt T. Self-esteem, dispositional optimism, and health: Evidence from cross-lagged data on employees. Journal of Research in Personality. 2004;38(6):556-75.

Abstract/FREE Full Text

32. Greenberger E, Chen C, Dmitrieva J, Farruggia SP. Item-wording and the dimensionality of the Rosenberg Self-Esteem Scale: do they matter? Personality and Individual Differences. 2003;35(6):1241-54.

Abstract/FREE Full Text

33. Diener E. & Diener M. Most people are happy. Psychological science. 1996;7(3):181-5.

Abstract

34. Bayani A. A, Koocheky A. M, & Godarzi H A. Reliability and validity of satisfaction with life scale. Developmental Psychology.2007,3 (11): 259-265

Abstract/FREE Full Text

35. Pavot W, Diener E. The satisfaction with life scale and the emerging construct of life satisfaction. The Journal of Positive Psychology. 2008;3(2):137-52.

Abstract

36. Alfonso VC, Allison DB, Rader DE, Gorman BS. The extended satisfaction with life scale: Development and psychometric properties. Social indicators research. 1996;38(3):275-301.

Abstract/FREE Full Text

37. Grewal PK, Porter JE. Hope theory: A framework for understanding suicidal action. Death studies. 2007;31(2):131-54

Abstract

38. Shegefti NS, Samani S. Psychometric properties of the academic hope scale: Persian form. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2011;30:1133-6.

Abstract/FREE Full Text

39. Snyder CR, Harris C, Anderson JR, Holleran SA, Irving LM, Sigmon ST, et al. The will and the ways: development and validation of an individual-differences measure of hope. Journal of personality and social psychology. 1991;60(4):570-585

Abstract

40. Alexander ES, Onwuegbuzie AJ. Academic procrastination and the role of hope as a coping strategy. Personality and Individual Differences. 2007;42(7):1301-10.

Abstract

41. Abdel-Khalek AM. Quality of life, subjective well-being, and religiosity in Muslim college students. Quality of Life Research. 2010;19(8):1133-43

Abstract/FREE Full Text

42. Khayatan F, Ahadi, H, Kamkar M, Naisi G. Structural model of the relationship of psycho organizational pathology with job stress, job satisfaction and mental health by considering The meditating role of work perfectionism in teacher. Knowledge and Research in Applied Pcychology.2012;13(4):18-32.

Abstract/FREE Full Text

43. Trinidad DR, Johnson CA. The association between emotional intelligence and early adolescent tobacco and alcohol use. Personality and Individual Differences. 2002;32(1):95-105.

Abstract/FREE Full Text

44. Safarzadeh S. Connection Hope to Life with Psychology Obstinacy in Scholars Girl and Boy of Islamic Azad University Ahvaz Branch. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2012;46:1855-9.

Abstract/FREE Full Text

45. Hammond V, Reeder AI, Gray AR, Bell ML. Are workers or their workplaces the key to occupational sun protection? Health Promotion Journal of Australia. 2008;19(2):97-101.

Abstract/FREE Full Text

46. O’Sullivan G. The relationship between hope, eustress, self-efficacy, and life satisfaction among undergraduates. Social indicators research. 2011;101(1):155-72.

Abstract/FREE Full Text

47. Ferrari, Joseph R, Stevens E B,Legler R, Jason L A. Hope, Self-Esteem, and Self-regulation: Positive characteristic among men and women in recovery. Journal of Community Psychology.2012;40(3): 292-300.

Abstract

48. Evren A. Life satisfaction, perceived freedom in leisure and self-esteem: The case of physical education and sport students. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2013; 93(1). 2186-2193.

Abstract/FREE Full Text

49. Alahdad R, Alavi M, Ninggal T, Mirzaei F. Identifying Major Traits of Personality Towards Life Satisfaction among Married Students. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2014;114(21):394-8.

Abstract/FREE Full Text

50. Bressler LA, Bressler ME, Bressler MS. The role and relationship of hope, optimism and goal setting in achieving academic success: A study of students enrolled in online accounting courses. Academy of Educational Leadership Journal. 2010;14(4):37-51

Abstract/FREE Full Text

51. Samadzadeh M, Abbasi M, Shahbazzadegan B. Comparison of sensation seeking and self-esteem with mental health in professional and amateur athletes, and non-athletes. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2011;15:1942-50.

Abstract/FREE Full Text

52. Shirmohammadi l, Mikaeili F, Zareh H; Relation Between hardiness, life Satisfaction and Hope with Academic Performance. Tabriz University Psy chology.2010;5(20):125-147.

Abstract/FREE Full Text

53. Feldman DB, Snyder CR. Hope and the meaningful life: Theoretical and empirical associations between goal–directed thinking and life meaning. Journal of Social and Clinical Psychology. 2005;24(3):401-21.

Abstract

54. Moghtaderi N, Refahi J,Khosravi S. Effectiveness of teaching values to preschoolers living on mental health and social development. Journal of Psychological Models and Methods.2011;1(3):65-82.

Abstract/FREE Full Text

55. Pakdaman Savoji A, Ganji K. Increasing mental health of university students through life skills training (LST). Procedia - Social and Behavioral Sciences.2013;84:1255-1259.

Abstract/FREE Full Text

56. Ansari M, Mirshah jafari A, Zareh H; An Inquiry into the Role of Faith and Hope in Life and its Effects on Man's Mental Health. Biquarterly journal of Studies in Islam & Psychology.2010;4(6):123-142.

Abstract

57. Demirel H. An investigation of the relationship between job and life satisfaction among teachers. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2013;84(9):1255-9.

Abstract/FREE Full Text

58. Robillos E, Lale R, Wooldridge J, Heller R, Sarkin A. Gender and the relative importance of mental health satisfaction domains. Evaluation and program planning. 2014;43(1):9-15.

Abstract/FREE Full Text

---

[1] International Classification of Functioning

[2] Rosenberg Self-Esteem Scale (RSES)

[3] Cooper smith Self-Esteem Inventories (CSEI)

[4] Satisfaction With Life Scale (SWLS)

[5] General Health Questionnaire (GHQ)