زمینه و هدف: نوجوانی مخاطره‌آمیزترین دوران زندگی ازنظر شروع مصرف مواد مخدر است و آموزش یکی از اساسی‌ترین روش‌های پیشگیری از اعتیاد است. هدف مطالعه تعیین تأثیر مداخله آموزشی در پیشگیری از سوءمصرف مواد در نوجوانان پسر شهر قزوین با استفاده از نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده بود.

مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه‌تجربی بود. 216 دانش‌آموز با نمونه‌گیری چندمرحله‌ای در قالب دو گروه تجربی و کنترل در مطالعه شرکت کردند. 5 جلسه آموزش در قالب گروه‌های 8-15 نفری با روش‌های ایفای نقش، بارش افکار و بحث گروهی به گروه تجربی ارائه شد. ابزار پژوهش پرسشنامه خودگزارش‌دهی شامل سؤالات جمعیت‌شناختی، نگرش، هنجارهای انتزاعی، کنترل رفتاری درک‌شده، قصد و رفتار پیشگیرانه بر اساس پاسخ‌های پنج­ گزینه‌ای لیکرت بود. روایی و پایایی پرسشنامه با ضریب آزمون بازآزمون و آلفای کرونباخ تائید شد. داده‌ها قبل و 2 ماه بعد از آموزش با SPSS 20 و آزمون‌های کای­ اسکوئر، تی زوجی و مستقل، آزمون دقیق فیشر تجزیه­ و تحلیل شدند.

یافته‌ها: میانگین نگرش (از 17/4‌±‌26/3 به 21/6‌±‌45/7)، هنجار انتزاعی (از 14/6‌±29/4 به 15/2‌±‌33/4)، کنترل رفتاری درک‌شده (از 20/9‌±‌36/6 به 27/3±‌58/4)، قصد (از 2/2‌‌±‌6/24 به 3/8‌±‌11/4) و رفتار پیشگیری‌کننده از اعتیاد (از 9/5‌±‌24/11 به 13/7‌±‌40/6) بعد از آموزش در گروه تجربی به‌طور معنا‌داری بهبود یافت (0/001 > p).

نتیجه‌گیری: نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده چهارچوب مناسبی را جهت طراحی مداخله آموزشی به‌منظور پیشگیری از سوءمصرف مواد در نوجوانان ارائه می‌کند و کاربرد آن در برنامه‌های ارتقاء سلامت مدارس و پیشگیری از اعتیاد توصیه می‌شود.

نوع مقاله: مطالعه پژوهشی.